مفتاح الغيب و شرحه مصباح الأنس: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين')
خط ۴۹: خط ۴۹:




'''مصباح الأنس''' كه نام كامل آن، «مصباح الأنس بين المعقول و المشهود» است، شرحى است مزجى كه [[فناری، محمد بن حمزه|شمس الدين محمد بن حمزه فَنارى]]، مشهور به ابن فَنارى(834 - 751ق)، به زبان عربى، بر مهم‌ترين اثر [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونَوى]]؛ يعنى «مفتاح الغيب» يا «مفتاح غيب الجمع و الوجود» نگاشته است.
'''مصباح الأنس''' كه نام كامل آن، «مصباح الأنس بين المعقول و المشهود» است، شرحى است مزجى كه [[فناری، محمد بن حمزه|شمسالدين محمد بن حمزه فَنارى]]، مشهور به ابن فَنارى(834 - 751ق)، به زبان عربى، بر مهم‌ترين اثر [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونَوى]]؛ يعنى «مفتاح الغيب» يا «مفتاح غيب الجمع و الوجود» نگاشته است.


متن و شرح، هر دو، از منابع مهم عرفان نظرى و از متون آموزشى در اين رشته مى‌باشند.
متن و شرح، هر دو، از منابع مهم عرفان نظرى و از متون آموزشى در اين رشته مى‌باشند.
خط ۶۴: خط ۶۴:


#آثار و تأليفات [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]]، به‌خصوص كتاب «الفكوك»؛
#آثار و تأليفات [[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]]، به‌خصوص كتاب «الفكوك»؛
#آثار محيى الدين، به‌خصوص «الفتوحات المكية» و «فصوص الحكم»؛
#آثار محيىالدين، به‌خصوص «الفتوحات المكية» و «فصوص الحكم»؛
#شرح مؤيد الدين جَنْدى بر فصوص الحكم؛
#شرح مؤيدالدين جَنْدى بر فصوص الحكم؛
#آثار سعد الدين سعيد فَرْغانى و دو شرح مهم او بر تائيه كبراى ابن فارض با نام‌هاى «مشارق الدرارى» و «منتهى المدارك» (اولى به فارسى و دومى به عربى).
#آثار سعدالدين سعيد فَرْغانى و دو شرح مهم او بر تائيه كبراى ابن فارض با نام‌هاى «مشارق الدرارى» و «منتهى المدارك» (اولى به فارسى و دومى به عربى).


كتاب «مصباح الأنس»، در بين متون عرفانى، به‌طور عام و در بين شروح «مفتاح الغيب»، به‌طور خاص از اهميت و اعتبار ويژه‌اى برخوردار است؛ هرچند، بخش عظيمى از اين اهميت و اعتبار، ناشى از اهميت كتاب «مفتاح الغيب» قونوى است، اما خود نيز از نكات تازه و بديعى برخوردار است؛ چه شارح، نكات ارزش‌مندى را از آثار محيى الدين و ساير تأليفات قونوى و دو شاگرد برجسته‌اش؛ يعنى مؤيد الدين جندى و فرغانى، در «مصباح الأنس» گرد آورده است كه در جاى ديگر چنين مجموعه‌اى را نمى‌توان يافت و اين امور، موجب شده است كه اين كتاب، نه تنها در بين شروح متعدد «مفتاح الغيب»، بلكه در بين كتب متعدد عرفانى، انظار عالمان و عارفان را به خود جلب نموده و شخصيت‌هاى بزرگى را به تدريس و تعليقه‌نگارى بر آن واداشته است.
كتاب «مصباح الأنس»، در بين متون عرفانى، به‌طور عام و در بين شروح «مفتاح الغيب»، به‌طور خاص از اهميت و اعتبار ويژه‌اى برخوردار است؛ هرچند، بخش عظيمى از اين اهميت و اعتبار، ناشى از اهميت كتاب «مفتاح الغيب» قونوى است، اما خود نيز از نكات تازه و بديعى برخوردار است؛ چه شارح، نكات ارزش‌مندى را از آثار محيىالدين و ساير تأليفات قونوى و دو شاگرد برجسته‌اش؛ يعنى مؤيدالدين جندى و فرغانى، در «مصباح الأنس» گرد آورده است كه در جاى ديگر چنين مجموعه‌اى را نمى‌توان يافت و اين امور، موجب شده است كه اين كتاب، نه تنها در بين شروح متعدد «مفتاح الغيب»، بلكه در بين كتب متعدد عرفانى، انظار عالمان و عارفان را به خود جلب نموده و شخصيت‌هاى بزرگى را به تدريس و تعليقه‌نگارى بر آن واداشته است.


عناوين كلى، در بخش‌هاى مختلف شرح، مطابق با متن آن؛ يعنى «مفتاح الغيب» است كه شامل «فاتحه»، «تمهيد» «جملى»، «باب» و «خاتمه» مى‌باشد. شارح، بر اين چهارچوب كلى، عناوينى چون «فصل» و «سابقه» و «خاتمه» افزوده است و پس از مقدمه خود بر كتاب، «فاتحه» را كه در واقع مقدمه قونَوى بر «مفتاح الغيب» است، در پنج «فصل» شرح نموده و «تمهيد جملى» را به «سابقه» و دو «فصل» و «خاتمه» تقسيم نموده و سابقه را در ده فصل و فصل اول از تمهيد جملى را در نُه «مقام» و فصل دوم آن را در چهار مقام و خاتمه آن را در دوازده فصل و خاتمه كتاب را در ضمن شانزده «سؤال» شرح كرده است.
عناوين كلى، در بخش‌هاى مختلف شرح، مطابق با متن آن؛ يعنى «مفتاح الغيب» است كه شامل «فاتحه»، «تمهيد» «جملى»، «باب» و «خاتمه» مى‌باشد. شارح، بر اين چهارچوب كلى، عناوينى چون «فصل» و «سابقه» و «خاتمه» افزوده است و پس از مقدمه خود بر كتاب، «فاتحه» را كه در واقع مقدمه قونَوى بر «مفتاح الغيب» است، در پنج «فصل» شرح نموده و «تمهيد جملى» را به «سابقه» و دو «فصل» و «خاتمه» تقسيم نموده و سابقه را در ده فصل و فصل اول از تمهيد جملى را در نُه «مقام» و فصل دوم آن را در چهار مقام و خاتمه آن را در دوازده فصل و خاتمه كتاب را در ضمن شانزده «سؤال» شرح كرده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش