كامل الصناعة الطبية: تفاوت میان نسخه‌ها

'''كامل الصناعة الطبية'''، معروف به «ملكى» <ref>عيون الأنباء، ص 319</ref> و «الكناش الملكى» <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]، ج 4، ص 129</ref>، به تشويق عضد الدوله ديلمى، پادشاه صاحب نام آل بويه تأليف شد <ref>الكنى و الألقاب، ج 2، ص 469</ref>

مؤلف، در مقدمه اين اثر، انگيزه خود را از نگارش اين كتاب، اولاً نگارش اثرى جامع در زمينه طب و ثانياً نقص كتب قدماء در اين زمينه بيان مى‌كند <ref>كامل الصناعة، ج 1، ص 10</ref> وى در ادامه با مقارنه بين اين كتاب و كتب مهم پيشينيان در پى اثبات اين مدعاست.

اين كتاب، در دو قسمت (جزء) است و هر قسمت آن، شامل 10 مقاله مى‌باشد و مقالات هر جزء نيز خود داراى ابواب متعددى است. مجموع ابواب اين دو جزء - چنان‌كه حاجى خليفه گفته است - 1063 باب است <ref>[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]، ج 2، ص 1380</ref>

ارزش اين اثر، تنها به نقل قول‌هاى مؤلف نيست. مؤلف، خود، در باره ارزش و جايگاه علمى اثرش مى‌گويد: «فانى اذكر فى كتابى هذا جميع ما يحتاج اليه من حفظ الصحة و مداواة الأمراض... و اذكر من أمر المداواة و العلاج... ما قد وقعت التجارب عليه و اختاره القدماء و صحت منفعته و امتحانه و طرحت ما سوى ذلك» <ref>كامل الصناعة، ج 1، ص 16</ref>

اين سخن مؤلف، به گزافه نيست، چرا كه أبوالفرج ملطى نيز در حق اين اثر مى‌گويد: «در زمان خودش اين اثر به‌عنوان يك منبع درسى مورد توجه قرار گرفت تا آنكه كتاب «قانون» تأليف و به جامعه پزشكى عرضه شد و از آن پس، «كامل الصناعة»، كمتر مورد توجه قرار گرفت؛ بااين‌حال، اين اثر از لحاظ علمى بر «قانون» [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] ترجيح دارد» <ref>معجم المطبوعات العربية، ج 2، ص 1619</ref>

دانشمند انگليسى، الگود نيز «قانون» را از نظر علمى ممتاز مى‌شناسد و «كامل الصناعة» را از ديدگاه عملى. همچنين بارهبروس، بخش اندام‌شناسى اين اثر را كامل‌تر از قانون مى‌داند <ref>فرزانگان زرتشتى، تأليف رويه</ref>

اثر مذكور يك بار توسط حكيم سيد غلام‌حسنين موسوى كنتورى به فارسى ترجمه شده است <ref>أعيان الشيعة، ج 8، ص 385</ref> همچنين دو بار به لاتين ترجمه گرديده است. علاوه بر اين، تشريح اين كتاب و قانون [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] و منصورى رازى، به نام سه كتاب تشريحى عرب، به سال 1903م، در ليده از شهرهاى هلند چاپ شده است <ref>تحفه حكيم مؤمن، ص 17</ref>