۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'حضرت على(ع)' به 'حضرت على(ع) ') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
'''رستم نامه''' داستان منظوم مسلمان شدن رستم به دست [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به انضمام معجزنامه [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] ، متنى بهجا مانده از قرن يازدهم هجرى از سرايندهاى ناشناس است. سراينده اشعار كتاب را با استفاده از افسانههاى عامه سروده است.==ساختار== | |||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
آنچه درباره محتواى كتاب مىتوان گفت به اختصار عبارت است از: | آنچه درباره محتواى كتاب مىتوان گفت به اختصار عبارت است از: | ||
#بخش اول: | |||
#:مشتمل بر: 1- مقدمه: شامل ستايش خداوند، نعت پيامبر اسلام، مدح امامان و ابراهيم بن مالك، پسر مالك اشتر، به عنوان يكى از ياران امام زمان، ساقىنامهاى در 25 بيت، وصف [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] ، گزارشى از سفر سراينده به نجف و شنيدن داستان منظومه و نظم آن؛ 2- متن داستان (ابيات 104- 363)؛ 3- مؤخره (از بيت 364 تا آخر) درباره فانى بودن جهان با تذكر مرگ شهرياران و يلان بزرگ ايران. | |||
مشتمل بر: 1- مقدمه: شامل ستايش خداوند، نعت پيامبر اسلام، مدح امامان و ابراهيم بن مالك، پسر مالك اشتر، به عنوان يكى از ياران امام زمان، ساقىنامهاى در 25 بيت، وصف [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] ، گزارشى از سفر سراينده به نجف و شنيدن داستان منظومه و نظم آن؛ 2- متن داستان (ابيات 104- 363)؛ 3- مؤخره (از بيت 364 تا آخر) درباره فانى بودن جهان با تذكر مرگ شهرياران و يلان بزرگ ايران. | #:آيدنلو اهميّت اين منظومه در موضوع بخش نخست را در اين مىداند كه تحليلهاى گوناگون تاريخى، جامعهشناختى و روانشناسانه را برتابيده و براى نخستين بار يكى از گزارشهاى متعدّد روايت مردمى-شفاهى «رويارويى و نبرد رستم و امام على(ع)» را وارد قلمرو ادب رسمى فارسى كرده است. | ||
#:مأخذ داستان بخش نخست كتاب، شفاهى است و ناظم، آن را در شهر نجف شنيده بوده است. مصحح كتاب در مقدمه كتاب دراين باره چنين مىآورد: «اين موضوع از باورهاى عاميانه است كه به دليل علاقهى مردم به [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به عنوان شخصيتى مذهبى و رستم به عنوان شخصيتى حماسى، اين روايت در داستانپردازى عامه جاى گرفته و به اين شكل مطرح شده است.» | |||
آيدنلو اهميّت اين منظومه در موضوع بخش نخست را در اين مىداند كه تحليلهاى گوناگون تاريخى، جامعهشناختى و روانشناسانه را برتابيده و براى نخستين بار يكى از گزارشهاى متعدّد روايت مردمى-شفاهى «رويارويى و نبرد رستم و امام على(ع)» را وارد قلمرو ادب رسمى فارسى كرده است. | #بخش دوم: | ||
#:اين بخش منظومه معجزه مولاى متقيان اميرالمؤمنين على(ع) ناميده شده و سيزده بيت آغازين آن مثنوى و ادامهاش در قالبى خاص (مسمط گونه)، در همان وزن است.داستان اين قسمت با سه بيت مقدمه مانند شروع مىشود. در اين داستان عاميانه نيز به سان روايت بخش نخست منظومه بر قدرت و مقام يزدانى [[امام على(ع)]] و برخى از فضايل ايشان چون دينگسترى، دستگيرى، از درماندگان، جوانمردى و پرمهرى و نيز حقانيت و گسترده نفوذ اسلام و تشيع تاكيد شده است. | |||
مأخذ داستان بخش نخست كتاب، شفاهى است و ناظم، آن را در شهر نجف شنيده بوده است. مصحح كتاب در مقدمه كتاب دراين باره چنين مىآورد: «اين موضوع از باورهاى عاميانه است كه به دليل علاقهى مردم به [[علی بن ابیطالب(ع)، امام اول|حضرت على(ع)]] به عنوان شخصيتى مذهبى و رستم به عنوان شخصيتى حماسى، اين روايت در داستانپردازى عامه جاى گرفته و به اين شكل مطرح شده است.» | #:شمار بيتهاى هر دو بخش منظومه بدون احتساب تكمصراعهاى هر بند در قالب ويژه داستان دوم 666 بيت است و اينكه يكى از محققان آن را منظومهاى هزار بيتى معرفى كردهاند، دقيق نيست. | ||
#داستان بخش دوم از بيت چهارده به بعد در قالبى است كه آن را هم مىتوان مسمطى دانست كه برخلاف شيوه اين قالب، رشتهاش با مصراعهاى بند خود و نه مصراعهاى بندهاى ديگر هم قافيه است و هم تركيببندى كه بيت تركيب ندارد و به جاى آن مصراعى هم قافيه با چهار مصراع همان بند آمده است. در هردو صورت اين قالب را نيز بايد بر قوالب ابتكارى، تفننى و غيرمعروف شعر فارسى افزود. | |||
اين بخش منظومه معجزه مولاى متقيان اميرالمؤمنين على(ع) ناميده شده و سيزده بيت آغازين آن مثنوى و ادامهاش در قالبى خاص (مسمط گونه)، در همان وزن است.داستان اين قسمت با سه بيت مقدمه مانند شروع مىشود. در اين داستان عاميانه نيز به سان روايت بخش نخست منظومه بر قدرت و مقام يزدانى [[امام على(ع)]] و برخى از فضايل ايشان چون دينگسترى، دستگيرى، از درماندگان، جوانمردى و پرمهرى و نيز حقانيت و گسترده نفوذ اسلام و تشيع تاكيد شده است. | |||
شمار بيتهاى هر دو بخش منظومه بدون احتساب تكمصراعهاى هر بند در قالب ويژه داستان دوم 666 بيت است و اينكه يكى از محققان آن را منظومهاى هزار بيتى معرفى كردهاند، دقيق نيست. | |||
داستان بخش دوم از بيت چهارده به بعد در قالبى است كه آن را هم مىتوان مسمطى دانست كه برخلاف شيوه اين قالب، رشتهاش با مصراعهاى بند خود و نه مصراعهاى بندهاى ديگر هم قافيه است و هم تركيببندى كه بيت تركيب ندارد و به جاى آن مصراعى هم قافيه با چهار مصراع همان بند آمده است. در هردو صورت اين قالب را نيز بايد بر قوالب ابتكارى، تفننى و غيرمعروف شعر فارسى افزود. | |||
رستمنامه از منظومههاى سده 11 و 12ق است و به احتمال بسيار پس از سال 1038ق به نظم آمده است. قرينه اين حدس ابيات پايانى بخش اول منظومه است كه ناظم به هنگام برشمردن شاهان و بزرگان درگذشته پيشين در ترتيب پادشاهان معاصر خويش پس از شاه اسماعيل صفوى و شاه تهماسب از شاه عباس نام مىبرد و اين نشان مىدهد كه منظومه را پس از مرگ شاه عباس سروده است. | رستمنامه از منظومههاى سده 11 و 12ق است و به احتمال بسيار پس از سال 1038ق به نظم آمده است. قرينه اين حدس ابيات پايانى بخش اول منظومه است كه ناظم به هنگام برشمردن شاهان و بزرگان درگذشته پيشين در ترتيب پادشاهان معاصر خويش پس از شاه اسماعيل صفوى و شاه تهماسب از شاه عباس نام مىبرد و اين نشان مىدهد كه منظومه را پس از مرگ شاه عباس سروده است. | ||