۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابن مالك' به 'ابن مالك '
جز (جایگزینی متن - 'ابن مالك' به 'ابن مالك ') |
|||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
== معرفى اجمالى == | == معرفى اجمالى == | ||
'''شرح الكافية الشافية'''، اثر '''ابن مالك نحوى''' است. وى اين كتاب را در توضيح «'''الكافية الشافية'''» كه شامل سه هزار بيت مى‌باشد، نگاشته است. «الخلاصة»، خلاصه كتاب «الكافية الشافية» است كه شامل 1000 بيت بوده و در محافل علمى به «الفيه ابن | '''شرح الكافية الشافية'''، اثر '''[[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] نحوى''' است. وى اين كتاب را در توضيح «'''الكافية الشافية'''» كه شامل سه هزار بيت مى‌باشد، نگاشته است. «الخلاصة»، خلاصه كتاب «الكافية الشافية» است كه شامل 1000 بيت بوده و در محافل علمى به «الفيه [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] » كه از معروف‌ترين كتب نحوى مى‌باشد، نام گرفته است. پسر [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] به نام ابن ناظم يا بدرالدين بن مالك، نيز شرحى بر كتاب سه هزار بيتى «الكافية الشافية» نوشته كه نام آن را نيز «شرح الكافية الشافية» گذاشته‌اند. | ||
اما اثر حاضر كه در اين نوشتار، در پى گزارش آن هستيم، اثر خودِ ابن مالك مى‌باشد كه شرحى بر كتاب خويش نوشته است. تحقيق اين اثر، توسط على‌محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود صورت گرفته است. | اما اثر حاضر كه در اين نوشتار، در پى گزارش آن هستيم، اثر خودِ [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] مى‌باشد كه شرحى بر كتاب خويش نوشته است. تحقيق اين اثر، توسط على‌محمد معوض و عادل احمد عبدالموجود صورت گرفته است. | ||
«'''الكافية و الشافية'''» نام اثر ديگرى نيز مى‌باشد كه مؤلف آن ابن حاجب بوده و ممكن است از جهت تشابه اسمى با اين كتاب اشتباه گردد. اين دو كتاب ارتباطى با يكديگر نداشته و اثر ابن | «'''الكافية و الشافية'''» نام اثر ديگرى نيز مى‌باشد كه مؤلف آن ابن حاجب بوده و ممكن است از جهت تشابه اسمى با اين كتاب اشتباه گردد. اين دو كتاب ارتباطى با يكديگر نداشته و اثر [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] ، فقط همنام اثر ابن حاجب مى‌باشد. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
مقدمه، داراى سه باب به شرح زير مى‌باشد: | مقدمه، داراى سه باب به شرح زير مى‌باشد: | ||
باب اول، پيرامون ابن مالك و دوران زندگانى وى در اندلس و مشرق بوده و دربردارنده اطلاعات زير در باره او مى‌باشد: نسب، زمان و محل تولد، خانواده در اندلس، چگونگى تحصيل و استادان در اندلس، سفر به مشرق و اثر اين سفر در زندگانى و مطالعات و سلوك وى، تحصيل و استادان در مشرق، اشتغال به امامت و تدريس و تأليف، خانواده در مشرق، اخلاق و صفات و زمان وفات <ref>مقدمه، ج 1، ص 7</ref>. | باب اول، پيرامون [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] و دوران زندگانى وى در اندلس و مشرق بوده و دربردارنده اطلاعات زير در باره او مى‌باشد: نسب، زمان و محل تولد، خانواده در اندلس، چگونگى تحصيل و استادان در اندلس، سفر به مشرق و اثر اين سفر در زندگانى و مطالعات و سلوك وى، تحصيل و استادان در مشرق، اشتغال به امامت و تدريس و تأليف، خانواده در مشرق، اخلاق و صفات و زمان وفات <ref>مقدمه، ج 1، ص 7</ref>. | ||
در باب دوم، در پنج بخش، مؤلفات نحوى، صرفى، لغوى، قرائات و اشعار، به مؤلفات ابن مالك پرداخته شده است <ref>همان، ص 20</ref>. | در باب دوم، در پنج بخش، مؤلفات نحوى، صرفى، لغوى، قرائات و اشعار، به مؤلفات [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] پرداخته شده است <ref>همان، ص 20</ref>. | ||
در باب سوم نيز در سه بخش زير، به مذهب نحوى ابن مالك پرداخته شده است: | در باب سوم نيز در سه بخش زير، به مذهب نحوى [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] پرداخته شده است: | ||
الف) مذهب نحوى از لحاظ شكلى: نوآورى در شيوه تأليف و نظم علمى مباحث فنى. | الف) مذهب نحوى از لحاظ شكلى: نوآورى در شيوه تأليف و نظم علمى مباحث فنى. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
ج) از لحاظ ديدگاه وى پيرامون بعضى از قضاياى نحوى و ادله آنها. | ج) از لحاظ ديدگاه وى پيرامون بعضى از قضاياى نحوى و ادله آنها. | ||
د) اصول نحوى عامه نزد ابن مالك. | د) اصول نحوى عامه نزد [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] . | ||
ه) اصطلاحات نحوى ابن مالك <ref>همان، ص 33</ref>. | ه) اصطلاحات نحوى [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] <ref>همان، ص 33</ref>. | ||
مؤلف، در اين شرح، در بخش‌هاى مختلف و متعدد در ذيل يك يا چند بيت از اشعارى كه در كتاب «الكافية الشافية» درج نموده، به تبيين و توضيح و بررسى واژه‌ها و كلمات آنها پرداخته است. | مؤلف، در اين شرح، در بخش‌هاى مختلف و متعدد در ذيل يك يا چند بيت از اشعارى كه در كتاب «الكافية الشافية» درج نموده، به تبيين و توضيح و بررسى واژه‌ها و كلمات آنها پرداخته است. | ||
اين كتاب، در واقع شرح مبسوطى است بر مسائل نحوى كه در آن به همه آراء و نظريات مختلف پرداخته شده است. به نظر مى‌رسد ابن مالك در اين اثر، همچون ابن حاجب، بيشتر گردآورنده و مفسر آراء است تا صاحب نظريه‌اى خاص. بااين‌همه، وى در جاى‌جاى كتاب از خود استقلال رأى نشان داده و در بحث از مسائل نحوى، نظريات خود را نيز مطرح نموده، يا از ديدگاهى خاص دفاع كرده است. | اين كتاب، در واقع شرح مبسوطى است بر مسائل نحوى كه در آن به همه آراء و نظريات مختلف پرداخته شده است. به نظر مى‌رسد [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] در اين اثر، همچون ابن حاجب، بيشتر گردآورنده و مفسر آراء است تا صاحب نظريه‌اى خاص. بااين‌همه، وى در جاى‌جاى كتاب از خود استقلال رأى نشان داده و در بحث از مسائل نحوى، نظريات خود را نيز مطرح نموده، يا از ديدگاهى خاص دفاع كرده است. | ||
كتاب از لحاظ استشهاد به آيات قرآن، احاديث نبوى و اشعار عرب، بسيار غنى بوده و همين جامعيت و شيوه بيان آن سبب شده است تا از ديرباز، مورد توجه و ستايش اديبان و نحويان قرار گرفته و در برخى مجامع به‌صورت كتابى درسى درآيد. | كتاب از لحاظ استشهاد به آيات قرآن، احاديث نبوى و اشعار عرب، بسيار غنى بوده و همين جامعيت و شيوه بيان آن سبب شده است تا از ديرباز، مورد توجه و ستايش اديبان و نحويان قرار گرفته و در برخى مجامع به‌صورت كتابى درسى درآيد. | ||