نسفی، عبدالله بن احمد

ابوالبركات عبدالله بن احمد بن محمود نسفی (وفات 710ق)، ملقب به حافظ‌الدين نسفی، از علماى حنفى مذهب، «نسف» از بلاد سند مابين جيحون و سمرقند است كه به آن نَخشَب هم گفته مى‌شود و علماى فراوانى در علوم و فنون مختلف در آن پرورش يافته‌اند^[۱]

نام	نسفی، عبدالله بن احمد
نام‌های دیگر
نام پدر	احمد
متولد
محل تولد	نسف در ازبکستان
رحلت	اختلافی، از 701 ق تا 710 ق
اساتید	وجيه رازي سراج ثقفي، زين بدواني
برخی آثار	تفسیر النسفي خلاصة الأفكار شرح مختصر المنار
کد مؤلف	AUTHORCODE03534AUTHORCODE

برای دیگر کاربردها، نسفی (ابهام زدایی) را ببینید.

ولادت و وفات

اطلاعات چندانى از وى در دست نيست. در منابع، تاريخ ولادت وى ضبط نشده و در تاريخ وفاتش نيز اختلاف وجود دارد، به‌گونه‌اى كه برخى، تاريخ وفات او را سال 701ق و برخى سال 710ق و 711ق ذكر كرده‌اند كه قول اخير ارجح است^[۲]

وى در دورانى زندگى مى‌كرد كه بلاد مسلمين، به خاطر حمله مغولان، دچار جنگ و خونريزى بوده و عالمان بزرگى در اين ايام از دست رفتند كه از آن جمله‌اند: تقى‌الدين ابن الصلاح (ت 643ق)، امام علم‌الدين سخاوى (ت 643ق)، حافظ ضياءالدين مقدسى (ت 643ق)، علامه يوسف ابن جوزى (ت 656)، شيخ‌الاسلام العز بن عبدالسلام (ت 660ق)، قاضى شام احمد بن خلكان (ت 681ق)، قطب‌الدين محمد بن احمد بن على قسطلانى (ت 686ق)، قطب‌الدين محمد بن مسعود سيرافى^[۳]

مصادر تاريخى، اشاره‌اى به مسافرت‌هاى علمى وى نكرده‌اند، مگر سفر او در اواخر عمرش به بغداد كه صاحب «كشف الظنون» متذكر آن گرديده است. در «مفتاح السعادة» نيز به اين نكته اشاره شده است كه در سال 710ق، نزد ابوالمجد محمد بن محمد بن عبدالساتر، تفقه كرده و «الزيادات» را از ابونصر احمد بن محمد بن عمر العتابي البخاري روايت كرده است^[۴]

آثار

وى در علم فقه، اصول، تفسير و اصول دين، صاحب آثار زيادى است كه از جمله آن‌هاست:

عمدة العقائد: رساله مختصرى است كه دربردارنده مهم‌ترين قواعد علم كلام بوده و «العقائد النسفية» نيز ناميده شده است.
اعتماد الاعتقاد؛ كه شرح كتاب سابق مى‌باشد.
فضائل الأعمال.
الوافي في الفروع.
الكافي: كه شرح «الوافي» مى‌باشد.
كنز الدقائق في فروع الحنفية؛ كه تلخيص «الوافي» است.
المستوفي في الفروع؛ صاحب «كشف الظنون» به آن اشاره كرده است.
منار الأنوار في أصول الفقه.
كشف الأسرار؛ كه شرح «منار الأنوار» مى‌باشد.
مدارک التنزيل و حقائق التأويل في التفسير.
شرح كتاب «المنتخب في أصول المذهب» اثر حسام‌الدين محمد اخسيكتى حنفى (متوفى 644ق).
شرح كتاب «الهداية»: اثر شيخ‌الاسلام برهان‌الدين على بن ابى‌بكر مرغينانى (ت 593ق).
المستصفي؛ كه شرح منظومه ابوحفص عمر بن محمد بن احمد نسفى است.
تأويلات القرآن؛ كه در خلال كتاب «مدارک التنزيل» به آن اشاره شده است.
المنافع؛ شرح «النافع» اثر ناصرالدين سمرقندى كه در «تاج التراجم» به آن اشاره شده است^[۵]