مراغی، عبدالقادر بن غيبی
عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغی (۷۵۷–۸۳۸ق)، شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده و هنرمند ایرانی است که علاوه بر چیره‌دستی در نوازندگی عود، در خوش‌نویسی و شعر و نقاشی هم تبحر داشت و حافظ قرآن بود. وی صاحب کتاب «مقاصد الألحان» می‌باشد.
| مراغی، عبدالقادر بن غيبی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | عبدالقادر بن غیبی حافظ مراغی |
| نام پدر | غيبی |
| ولادت | بین سال‌های 750 تا 760ق |
| رحلت | 838ق |
| پیشه | شاعر، موسیقی‌دان، نوازنده |
| اطلاعات علمی | |
| برخی آثار | مقاصد الألحان |
نام و نسب
نام و نسب وی به‌قراری که خود او در آغاز و پایان نسخه «مقاصد الألحان» نوشته، بدین قرار است: «عبدالقادر بن غیبی الحافظ المراغی». بعضی نویسندگان، مثل خواندمیر، اسفزاری صاحب «روضات الجنات»، کمال‌الدین مؤلف «مطلع السعدين» و شرف‌الدین یزدی مؤلف «ظفرنامه»، او را «عبدالقادر گوینده»، «خواجه عبدالقادر» یا «خواجه عبدالقادر گوینده»، خوانده‌اند. کلمه «گوینده» که ظاهرا به‌جای «قوال» عربی آمده، به معنی خواننده یا سازنده تصنیف است[۱].
ولادت
از قراین و شواهدی که محقق کتاب «مقاصد الألحان» در مقدمه به آن اشاره نموده، لازم می‌آید که وی در بین سال‌های 750 تا 760ق، متولد شده باشد[۲].
آشنایی با موسیقی
مراغی آخرین موسیقی‌دان بزرگ و وارث موسیقی کلاسیک ایران است. مراغی مثل فارابی، هنرمندی بزرگ بود، عود خوب می‌زد، خوش می‌خواند و به‌طوری‌که نوشته‌اند، در خط و نقاشی دست داشت. عبدالقادر باآنکه اهل آذربایجان بود و ترکی می‌دانست، کتاب‌های خود را به زبان فارسی نوشت و از این راه، خدمتی بس بزرگ به زبان و ادب فارسی انجام داد. کتاب‌های او، سرشار است از اطلاعات دقیق درباره موسیقی نظری و عملی و سازها و آوازهای قدیم و اقوال موسیقی‌دانان بزرگ، به‌اضافه آرا و تحقیقات شخصی او[۳].
تحصیلات
از اینکه حدود تحصیلات عبدالقادر چه بوده است، اطلاعی نداریم، ولی کتاب «مقاصد الألحان» نشان می‌دهد که علوم متداول در زمان را دارا بوده و موسیقی را از پدرش یاد گرفته است[۴].
اوضاع زمان زندگی
عبدالقادر باید فقط دوران کودکی و نوجوانی خود را در مراغه گذرانده و در آغاز جوانی، در تبریز، نزد سلطان حسین جلایری بوده باشد. دوران زندگی وی، مقارن است با دوره پرآشوب از تاریخ ایران. جنگ و ستیزهای آل جلایر در اوایل یورش‌های تیمور و حوادث پیچیده و نابسامانی‌های بعد از تیمور در اواخر زندگانی او، رخ داده است[۵].
وفات
وی به بیماری طاعون، در سال 838ق، درگذشته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
بینش، تقی، مقدمه کتاب «مقاصد الألحان»، تألیف عبدالقادر حافظ مراغی، تحقیق تقی بینش، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، چاپ اول، 1356.