شرح الأنموذج في النحو للعلامة الزمخشري
شرح االأنموذج في النحو للعلامة الزمخشري، اثر جمال‌الدین محمد بن عبدالغنی اردبیلی، شرحی است بر کتاب «الأنموذج في النحو» محمود بن عمر بن محمد بن عمر خوارزمى زمخشرى (476-538ق)، مشهور به جارالله زمخشری که با تحقیق و تعلیقات حسنی عبدالجلیل یوسف به چاپ رسیده است.
| شرح الأنموذج في النحو للعلامة الزمخشري | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اردبیلی، محمد بن علی (نويسنده) یوسف، حسنی عبدالجلیل (محقق) |
| ناشر | مکتبة الآداب |
| مکان نشر | مصر - قاهره |
| سال نشر | سده13 |
| چاپ | 1 |
| شابک | 977-472-0550-5 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر حاضر، شرح و متن کتاب «الأنموذج» زمخشری است که جملات متن با «قال» و جملات شارح، با «أقول» آغاز مى‌شود. کتاب، حجم نسبتا زیادى داشته و داراى مطالب مفید و سودمندى در علم نحو است[۱].
کتاب «الأنموذج»، کتابى است مختصر و مفید در نحو، به زبان عربى که تلخیص اثر دیگر زمخشری به نام «المفصل في صنعة الإعراب» است. نویسنده در «الأنموذج» در نهایت ایجاز، تقریبا تمام مسائل نحو و اندکى از صرف را گفته است[۲].
زمخشری انموذج را تلخیصی برای «المفصل» قرار داد تا مقدمه‌ای مفید برای طلاب و دانش‌پژوهان مبتدی باشد و نحوه توضیحات و شرح اردبیلی، کاملا با این هدف، مطابقت دارد و تعداد زیاد نسخ خطی که برای شرح انموذج وجود دارد، اهمیت کتاب که نتیجه دقت در نگارش و وضوح مطالب آن می‌باشد را نشان می‌دهد[۳].
اگرچه شارح از بیان اختلافات نحوی و اهتمام به علل نحوی، تا حد زیادی خودداری کرده است، ولی کتاب را خالی از آنها نگذاشته و در مواضعی از کتاب، به‌خوبی از آنها استفاده کرده است. وی به‌صورت صریح، به مذهب خود و مصنف، که همان پیروی از مذهب بصریون می‌باشد، تصریح نموده است. شارح در برخی مواضع، بدون اظهار نظر و قضاوت، به مذهب بصریون اشاره دارد و در برخی موارد دیگر، با عبارت «و هو الحق» اظهار نظر می‌کند که این امر، مؤید اتفاق نظر شارح و مصنف، با مذهب بصریون است[۴].
شارح در برخی موارد، به اختلاف میان لغت حجازی با لغت تمیمی اشاره کرده است[۵].
با بررسی کتاب و دقت در مطالب آن، گزافه نیست که بگوییم شرح حاضر، کتابی است با ارزش علمی فراوان که علاوه بر وضوح عبارات و سهولت مطالب، از سایر کتب صرف و نحو که از نظر اندازه و حجم با آن برابراند، برتر است[۶].
پانویس
منابع مقاله