سهمی، حمزه بن یوسف
حمزه بن یوسف سهمی (متولد حدود 345-427ق)، معروف به حمزة السهمی، از مورخان و حفاظ جرجان که خطابه و وعظ آنجا را نیز برعهده داشت. کتاب تاریخ جرجان از آثار اوست.
| نام | سهمی، حمزه بن یوسف |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | یوسف |
| متولد | حدود سال 345ق |
| محل تولد | جرجان |
| رحلت | 427ق |
| اساتید | ابوالحسن دارقطنی |
| برخی آثار | تاریخ جرجان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06226AUTHORCODE |
نام کامل، لقب، نسب
نام کامل و لقبش این‌گونه است: «ابوالقاسم حمزة بن یوسف بن ابراهیم سهمی قرشی جرجانی». حمزه سهمی مورخی از میان حفاظ و اهل جرجان است که خطابه و وعظ را در آنجا بر عهده گرفت. او از فرزندان صحابی پیامبر اکرم(ص)، هشام بن عاص بن وائل سهمی بود. هشام از راویان حدیث نبوی(ص) و از ائمه جرح و تعدیل بود[۱].
ولادت
حمزه سهمی حدود سال 345ق متولد شد[۲].
مسافرت‌ها
اولین جلسه سماع حدیث حمزه در جرجان در سال پنجاه‌وچهار بود. او از پدر محدثش ابویعقوب و ابوبکر محمد بن احمد بن اسماعیل صرام و ابو احمد بن عدی و ابوبکر اسماعیلی و دیگران استماع حدیث کرد. وی در سال شصت‌وهشت به اصفهان، ری، بغداد، بصره، شام، مصر، حرمین مکی و مدنی، واسط، اهواز و کوفه سفر کرد[۳].
اساتید
او از: ابومحمد بن ماسی، ابوحفص زیات، ابومحمد بن غلام زهری، ابوبکر وراق، عبدالوهاب کلابی، ابوبکر بن عبدان شیرازی، ابوالحسن دارقطنی، ابوزرعه محمد بن یوسف کشی، جعفر بن حنزابه وزیر، میمون بن حمزه علوی و طبقه آنها روایت کرد[۴].
شاگردان
ابوبکر بیهقی، ابوالقاسم قشیری، ابوصالح مؤذن، علی بن محمد زبحی، اسماعیل بن مسعده اسماعیلی، ابراهیم بن عثمان جرجانی، ابوبکر احمد بن علی بن خلف شیرازی و دیگران از وی روایت کرده‌اند[۵].
وفات
سهمی، در سال 427 هجری قمری درگذشت. البته قولی به درگذشت او در 428 هم وجود دارد[۶].
آثار
حمزه سهمی کتاب‌هایی تألیف کرد و در علل و رجال حدیث خبره بود. سخاوی او را از ائمه جرح و تعدیل شمرده است. از جمله کتاب‌های او می‌توان این موارد را نام برد:
- تاريخ جرجان: که به كتاب معرفة علماء أهل جرجان هم معروف است؛
- معجم شيوخ السهمي؛
- سؤالات حمزة بن يوسف السهمي لأبي الحسن الدارقطني؛
- كتاب الأربعين في فضائل العباس.[۷]
پانویس
منابع مقاله
- یمانی، عبدالرحمن بن یحیی، تاریخ جرجان، تألیف حمزة سهمی، عالم الکتب، بیروت، لبنان، چاپ چهارم، 1407ق.
- ذهبی، شمس‌الدین، سیر اعلام النبلاء، مؤسسه الرساله، بیروت، لبنان، چاپ دهم، 1414ق.
- پایگاه اینترنتی المکتبة الشاملة، در تاریخ 27 مهر 1399ش
- ویکی پدیای عربی در 27 مهر 1399ش