سفیر حق و صفیر وحی

سفیر حق و صفیر وحی، اثر آیت‌‌الله حسینعلی منتظری(۱۳۰۱- ۱۳۸۸ش)، مرجع تقلید و از اساتید حوزه علمیه قم، شامل پاسخ‌های تحلیلی و استدلالی ایشان به اشکالات عبدالکریم سروش پیرامون نظریه قرآن و وحی است که به بررسی ماهیت، محتوا و شکل وحی می‌پردازد.

سفیر حق و صفیر وحی
پدیدآوران	منتظری، حسینعلی (نويسنده)
عنوان‌های دیگر	پاسخ‌های حضرت آیت‌الله العظمی منتظری به اشکالات آقای دکتر عبدالکریم سروش
ناشر	خرد آوا
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1387ش
چاپ	1
شابک	‎978-600-90673-3-6
موضوع	نبوت -- دفاعیه‌ها و ردیه‌ها - نبوت خاصه - دفاعیه‏ها و ردیه‏ها - محمد(ص)، پیامبر اسلام، 53 قبل از هجرت - 11ق. - خاتمیت - دفاعیه‌ها، ردیه‌ها
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/م8س7 220 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

سبک نگارش

نویسنده برای تبیین موضوعات از روش تحلیلی و استدلال عقلی بهره برده و از آیات و روایات برای تکیه‌گاه‌های استدلالی خود استفاده نمودهو ضمن رعایت اصول علمی در بحث به آراء حکما و عرفای بزرگی چون شیخ الرئیس، صدرالمتألهین ...رجوع کرده است.

ساختار

کتاب شامل یک پیشگفتار، یک مقدمه و دو بخش اصلی با عنوان «پاسخ اول» و «پاسخ دوم»است.

گزارش محتوا

نویسنده در پیشگفتار، ضمن معرفی وحی به قوی‌ترین و بلندترین رشته پیوند میان عالم خاکی و عوالم آسمانی(ملکوت، جبروت و لاهوت)، مطالبی کوتاه پیرامون قرآن و الفاظ و معانی آن آمده است.در مقدمه، وحی به عنوان یکی از پایه‌های اساسی معرفت معرفی شده، سپس به نظریه مطرح شده توسط دکتر سروش مبنی بر الهی بودن مضمون قرآن و بشری بودن صورت و قالب آن، اشاره شده است.

پاسخ اول: این بخش به تحلیل حقیقت وحی در دو محور اصلی می‌پردازد: الف) مراتب سه‌گانه نظام هستی شامل عالم محسوسات مادی، عالم خیال و مثال، و عالم عقلی و امور کلی. ب) تجرد علوم و معارف بشری که به دو صورت کسبی(حاصل از فکر و اندیشه) و کشفی(حاصل از اشراق الهی و بدون واسطه فکر) تحقق می‌یابد. همچنین مطالبی پیرامون فاعل و قابل وحی مطرح شده مورد بررسی قرار می‌گیرد و تأکید می‌شود که پیامبر(ص) در این امر، مصون از خطا است و خطای بشری در حوزه وحی مطرح نیست. نویسنده پس از تحلیل اجمالی معنا و حقیقت وحی، شواهدی از آیات قرآن و روایات مبنی بر کلام خداوند بودن آنچه بر پیامبر(ص) نازل شده و پیامبر(ص) تنها مامور دریافت و ابلاغ آن بوده و نقشی جز واسطه در این میان نداشته است.

پاسخ دوم: در این قسمت ابتدا به پاسخ قسمتی از مطالب سروش که در آن همه قرآن را محصول کشف و تجربه انسانی دانسته پرداخته شده و با نقل آراء مطرح شده در حوزه عرفان و حکمت در مورد انواع کشف وحی را برترین و کامل‌ترین نوع کشف معرفی می‌کند.

تفاوت بین وحی و امور مادی و ظرف تحقق کشف بررسی می‌شود و بیان می‌گردد که وحی نوعی کشف معنوی و روحانی است که در مراتب عالی‌تر رخ می‌دهد و با عالم ماده مرتبط نیست، هرچند ممکن است شرایط اعدادی تحقق آن مانند پیدایش انسانی که به او وحی می شود و حالاتی که قبل از تحقق وحی رخ می‌دهد مادی باشد.همچنین به امکان گسترش قابلیت نفس پیامبر(ص) برای دریافت مراتب بالاتر وحی پرداخته شدهو از تفاوت نزول وحی با نزول باد و باران سخن گفته شده و علاوه بر ارائه تبیینی مقبول برای خطاب‌های قرآنی با واژه قل در قرآن، نقش پیامبر اکرم(ص) در حوزه وحی بیان شده است.همچنین در این پاسخ، دیدگاه‌های حکما و عرفا در مورد وحی و الهام و نقش قابلی پیامبر(ص) مطرح شده و در این راستا سخنان شیخ الرئیس، فخر رازی و فارابی، سهروردی، میرداماد، صدرالمتالهین ذکر شده و توضیحاتی پیرامون آنها داده شده است. توان ارتباط با عالم مثال و گرفتن صور مثالی از آن به عنوان یکی از ویژگی‌های پیامبر(ص) و ولی الهی با تکیه بر نگاه حکمای شیعه و سنی از دیگر مطالب مطرح شده در این پاسخ است.دلیل عدم امکان فاعل بودن پیامبر(ص)، نقش پیامبر(ص) نسبت به وحی و صورتگری آن با قوه متخیله، جایگاه پیامبر(ص) در فرایند وحی، تفاوت شنیدن وحی میان پیامبر(ص) و دیگران، وحی صریح و غیر صریح، بشری بودن قالب وحی و بشر نبودن گوینده آنو.... از مباحث مطرح شده است.

در حقیقت نویسنده پس از طرح مباحث مختلف و مرتبط دیگر پیرامون اشکالات مطرح شده، نتیجه می‌گیرد که پیامبر اکرم(ص) نه تنها واسطه‌ی ابلاغ معانی وحی بوده، بلکه قالب و الفاظ قرآن را نیز از منبع غیبی دریافت نموده و خود در آفرینش آن نقشی نداشته است.در نهایت، خلاصه‌ای از بحث در هشت نکته بیان می‌شود که بر مقام والای پیامبر(ص) در دریافت وحی و عصمت آن از هرگونه خطا تأکید دارد.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.