رمانی، علی بن عیسی
| نام | رمانی، علی بن عیسی |
|---|---|
| نامهای دیگر | علی بن عیسی بن علی بن عبدالله رمانی
ابوالحسن ال‍رم‍ان‍ی اخ‍ش‍ی‍دی، علی بن عیسی رمانی، ابوالحسن علی بن عیسی |
| نام پدر | عیسی |
| متولد | 296ق / 909م |
| محل تولد | بغداد |
| رحلت | 384ق / 994م |
| اساتید | زجّاج |
| برخی آثار | الحدود في النحو |
| کد مؤلف | AUTHORCODE10709AUTHORCODE |
على بن عیسی رُمّانى (۲۹۶-۳۸۴ق)، ادیب، نحوى، مفسر و متکلم معتزلى قرن چهارم.
نام و نسب
على بن عیسی رُمّانى، مکنی به ابوالحسن بود. ابن سیده او را على بن اسماعیل معرفى کرده و نام جدّش در منابع، عبداللّه و عبیداللّه آمده است. به نظر مى‌رسد به علت اشتغال به فروش انار (رُمّان) به رمّانى شهرت یافته؛ یا به قصر معروف رُمّان در واسط عراق، منطقه‌اى بین بصره و کوفه، منسوب باشد. خوانسارى او را واسطى خوانده و زُبَیدى شهرتش را ورّاق آورده است. رمّانى به سبب شاگردى نزد ابن اِخشید معتزلى (متوفى ۳۲۶) و پیروى از مذهب او، به اخشیدى نیز معروف بود. در منابع، نام او با اوصافى همراه است که از تسلط وى بر علوم مختلف و جمع بین آنها حکایت مى‌کند.
ولادت
رمّانى در ۲۹۶ در بغداد به دنیا آمد، اما اصالتا سامرایى بود.
جایگاه علمی
او در علوم بسیارى چون نحو، لغت، کلام، عروض، منطق، فقه و قرآن صاحب‌نظر بود و از نحویان بزرگ مکتب بصره بشمار مى‌رفت، اما مازن مبارک او را به سبب استقلال در رأى و اندیشه، متعلق به مکتب بغداد دانسته است. یاقوت حموى او را هم‌طراز ابوعلى فارسى و ابوسعید سیرافى دانسته است.
اساتید
- زجّاج؛
- ابن درید ازْدى؛
- ابن سرّاج؛
و...
شاگردان
- ابوالقاسم تنوخى؛
- هلال بن محسِّن کاتب (متوفى ۴۴۸)؛
و...
وفات
وی در ۳۸۴ درگذشت و در شونیزیه، مقبره‌اى در غرب بغداد، کنار قبر ابوعلى فارسى دفن شد.
آثار
نزدیک به صد تألیف براى رمّانى ذکر شده است که بیشتر آنها درس‌هایى است که بر شاگردان خود املا مى‌کرده و تمامى آنها در زمان ابن ندیم موجود بوده است. او تألیفات مشهورى در باب تفسیر، نحو و لغت دارد؛ همچون:
- الألفاظ المتقاربه أو المترادفة المعنی؛
- کتاب الحروف؛
- کتاب الحدود؛
و... [۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: دلاورزاده آرانی، فاطمه، ج20، ص287
منابع مقاله
دلاورزاده آرانی، فاطمه، مقاله علی بن عیسی رمانی در «دانشنامه جهان اسلام»، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دایرةالمعارف اسلامی، 1394 ش.