رضوانی، محمداسماعیل
محمداسماعیل رضوانى (1300-1375ش)، استاد و محقق تاریخ مطبوعات و تاریخ معاصر ایران
| نام | رضوانی، محمداسماعیل |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | جعفر |
| متولد | 1300 ش |
| محل تولد | روستاى خراشاد (جنوب شرقى بیرجند)-خراسان جنوبی |
| رحلت | 1375 ش |
| اساتید | عباس اقبال |
| برخی آثار | روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03707AUTHORCODE |
ولادت
او فرزند جعفر در 10 اردبیهشت 1300 در روستاى خراشاد (24 کیلومترى جنوب شرقى بیرجند) به دنیا آمد.
تحصیلات
وى از شش سالگى به مکتب رفت و قرآن را فراگرفت و پس از آن، اولین کتابى که خواندنش را شروع کرد، «نصاب الصبیان» اثر ابونصر فراهى بود.
وى در مصاحبه‌اش در سال 1367 با مجله کیهان فرهنگى مى‌گوید: «... من در سال 1300ش متولد شدم. زادگاهم قریه‌اى است به نام خراشاد در 24 کیلومترى جنوب شرقى بیرجند؛ خراشاد گویش دیگرى است از کلمه خورشید، که من آن را در «الاتنبیه و الاشراف» پیدا کردم. پدرم در آن‌جا روحانى و بزرگ محل بود. من هم طبق معمول آن زمان به مکتب مى‌رفتم...».
در سن هشت سالگى، پدر خانواده، رضوانى را نزد یکى از اقوام در بیرجند فرستاد تا در مدرسه طلاب شوکتیه که مدیریت آن با روحانى نامدار آن منطقه، یعنى مرحوم آقا شیخ محمدرضا سرچاهى بود، مشغول به تحصیل شود. مدتى از این موضوع گذشت تا این‌که در پى تاسیس مدارس به سبک جدید، تحت عنوان تدین با مدیریت مرحوم فاضلى، مسیر زندگى استاد به کلى تغییر کرد.
پس از آن، آثارى چون امثله و شرح امثله را آموخت و در همین دوران، مسیر زندگى‌اش، به لطف معلم دبستان تدین تغییر کرد و وارد مدرسه عمومى شد و علوم متداول و جدید را نیز فرا گرفت. وى در سال 1322 با اخذ مدرک دیپلم، از دبیرستان فارغ التحصیل شد و بلافاصله به خدمت وزارت فرهنگ در آمد و تدریس در دبستان و پس از آن تدریس در دبیرستان را آغاز کرد.
وى بعد از مدتى تدریس در زادگاه خود، به تهران منتقل گردید و ضمن تدریس در دبیرستان فرخى، توانست در سال 1328، تحصیل در دوره کارشناسى رشته تاریخ و جغرافى در دانشسراى عالى را آغاز نماید. وى در سال 1335 مقطع کارشناسى ارشد را نیز سپرى نمود و سرانجام در 1342 موفق به دریافت دکترا رشته تاریخ از دانشگاه تهران گردید.
وى مدت‌ها در دانشگاه ملى و دانشگاه تهران به تدریس مشغول بود و پس از آن‌که به درخواست خود در سال 1358 بازنشسته شد، تا پایان عمر به تحقیق و پژوهش در زمینه تاریخ ایران پرداخت.
وى ستونى محکم براى رشته تاریخ ایران محسوب مى‌شود و بدین سبب پدر علم تاریخ معاصر ایران نام گرفت. از وى همچنین به عنوان پدر تاریخ مطبوعات ایران نام برده مى‌شود.
استادان و مربیان
استادانى که او قبل از تحصیل در دانشگاه و در طى تحصیل در دانشگاه از آنان بهره برده بود، عبارتند از: آقا شیخ محمدرضا سرچاهى، مرحوم فاضلى، مرحوم سید عبدالحسین آیتى، مرحوم تهامى، سید محمد فرزان بیرجندى، دکتر بینا، نصرالله فلسفى، على اصغر شمیم، ابراهیم پور داود، دکتر محمدحسن گنجى، سعید نفیسى، عباس اقبال و دکتر بهمنش.
وفات
وى سرانجام در 5 فروردین 1375 در تهران درگذشت.
آثار
مهم‌ترین تألیفات و مقالات وى عبارتند از:
- زمینى که روى آن زندگى مى‌کنیم؛
- انقلاب مشروطیت ایران؛
- اعلان‌ها و اعلامیه‌هاى دوره قاجار؛
- تبلیغات نامه تنسر با همکارى مجتبى مینوى؛
- تصحیح تاریخ منتظم ناصرى در سه جلد؛
- سفرنامه ظهیرالدوله همراه مظفرالدین شاه به فرنگستان تهران؛
- روزنامه خاطرات ناصرالدین شاه در سفر سوم فرنگستان (با همکارى فاطمه قاصیها)، در سه جلد؛
- عالم آراى عباسى، در سه جلد؛
- یادداشت‌هاى امین‌الدوله؛
مجموعه مقالات علمى ایشان که به بیش از 61 مقاله مى‌رسد، در دست چاپ است.
ایشان افزون بر کتاب‌هاى یاد شده، چند جلد کتاب درسى تآلیف کرده‌اند. از جمله:
یک دوره تاریخ و جغرافیا و تعلیمات اجتماعى دبیرستان و یک دوره کامل تاریخ و جغرافیا براى دانشسراى مقدماتى و کلاس‌هاى تربیتى، آمورش و پرورش و نیز کتاب درسى تاریخ سیاسى ایران براى دانشجویان دانشکده افسرى.