ربانی شیرازی، عبدالرحیم
عبدالرحیم ربانى شیرازى (1301-1360ش)، فقیه، از مبارزین سیاسی دوره پهلوی دوم، عضو مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی، شورای نگهبان و از بنیانگذاران و فعالّین جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
| نام | ربانی شیرازی، عبدالرحیم |
|---|---|
| نامهای دیگر | ربانی، عبدالرحیم |
| نام پدر | محمدهادی |
| متولد | 1301ش |
| محل تولد | شیراز |
| رحلت | 1360 ش یا 1402ق |
| اساتید | آیت‌الله بروجردى |
| برخی آثار | بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام |
| کد مؤلف | AUTHORCODE08795AUTHORCODE |
ولادت
در 11 فروردین سال 1301ش برابر با برابر با سوم شعبان 1340ق در شیراز به دنیا آمد. پدرش محمدهادی و مادرش معصومه نام داشت. تا سن 20 سالگى نزد پدر، آداب زندگى معاشرت، تحصیل و کسب و کار را فرا گرفت.
عبدالرحیم پس از آموختن روش زندگى و چگونگى اداره آن، تصمیم به زندگى مستقلى گرفت. ابتدا مغازه‌اى کوچک در بازار شیراز دست و پا کرد و از کنار پدر به آنجا رفت. انصاف او با مشتریان سبب شده بود که بیشتر اوقات دکانش محل ازدحام جمعیتى از زائران مرقد مطهر احمد بن موسى (شاهچراغ) باشد که براى خرید سوغات به بازار آمده بودند.
تحصیلات
ربانى شیرازى در کنار فعالیت‌های شغلى، براى تکمیل اطلاعات دینى به مدرسه علمیه آقا بابا خان رفت.
بعد چندى در سال 1327ش پس از کسب علم و معرفت در حوزه علمیه شیراز - در زمان مرجعیت آیت‌الله بروجردى - به قم مشرف شد. چند سالى در مدرسه حجتیه مسکن گزید و از درس اساتید و مراجع معظم آن زمان از جمله حضرت آیت‌الله بروجردى بهره‌مند شد تا آنکه ازدواج کرد و به منزلى که در یکى از محله‌هاى مستضعف‌نشین قم اجاره کرده بود نقل مکان نمود. بنا داشت که از سهم امام مصرف نکند و به همین سبب براى امرار معاش به کسب و کار پرداخت. چون کتاب‌شناس بود، بیشتر سعى مى‌کرد که از طریق خرید و فروش کتاب هزینه زندگى‌اش را تأمین کند گاهى هم فرش معامله مى‌کرد.
حضور آیت‌الله ربانى شیرازى در حوزه درس آیت‌الله بروجردى به گونه‌اى ملموس و محسوس بود که اگر تصادفاً روزى نمى‌توانست در کلاس درس حاضر شود، همگان متوجه عدم حضور وى مى‌شدند. بارها اتفاق افتاده بود که آیت‌الله بروجردى از میان آن همه شاگرد که به درس وى حاضر مى‌شدند سراغ آقاى ربانى را گرفته بود و وقتى گفته مى‌شد که کسالت دارد و مریض است افرادى را به نیابت از خود جهت عیادت و احوال‌پرسى او به منزلشان مى‌فرستاد. جلب توجه استاد به شاگرد به سبب نقدهاى دقیق علمى آیت‌الله ربانى به کلام حضرت آیت‌الله بروجردى بود که بارها استاد را وادار به تجدید نظر در رأى و مطلب ارائه شده کرده بود.
بنا به پیشنهاد آیت‌الله بروجردى مبنى بر تشکیل و تأسیس مکتب فقهى جدیدى - تحت عنوان «فقه الحدیث» - آیت‌الله ربانى یکى از سه نفر شاگردان ممتاز و قبول شدگان از بین شصت نفر شاگردان برجسته معظم‌له بود که در احیاء وسائل‌الشیعه از طریق تصحیح و تعلیق و چاپ، همت گمارد. ضمن اینکه در گروه تدوین کتاب «جامع الحدیث» نیز حضور فعال داشت.
فقط قدرت علمى و دقت نظر مرحوم ربانى نبود که منزلت وى را نزد استاد بالا برده بود بلکه روح دینى و فکر روشن و تقواى شدید او در امر دین نیز از دیگر علل علاقه آیت‌الله بروجردى به وى به شمار مى‌رفت. این اعتماد استاد به شاگرد تا جایى بود که مکرر آقاى ربانى را به عنوان نماینده خویش براى رسیدگى به امور مسلمین به شهرهاى مختلف مى‌فرستاد.
از مهمترین اساتید آیت‌الله ربانی شیرازی علاوه بر مرجع علی‌الاطلاق آیت‌الله‌العظمی سیدحسین بروجردی، می‌توان به مراجع ثلاث یعنی حضرات آیات سید صدرالدین صدر (پدر امام موسی صدر)، سید محمّد حجّت و سید محمّدتقی خوانساری اشاره کرد. ایشان همچنین از حضرات آیات شیخ محمدکاظم شیرازی، سیدعبدالله بلادی و شیخ آقا بزرگ تهرانی (صاحب الذریعه) اجازه روایت نیز دریافت نمود.
آیت‌الله ربانى از سال 1349ش با مطرح شدن حکومت اسلامى از ناحیه امام خمینى(ره) درصدد برآمد تا با سازماندهى روحانیون انقلابى و فرستادن آن‌ها به نقاط مختلف کشور به پرورش کادرهاى لازم براى شرکت در یک قیام همگانى و به دست گرفتن پست‌هاى کلیدى در حکومت آینده بپردازد.
همین امر به همراه بعضى از مسائل دیگر که علیه ساواک برنامه‌ریزى شده بود باعث شد که او چندین بار بازداشت و تبعید شود.
ایشان علاوه بر مبارزات قبل از انقلاب، بعد از پیروزى انقلاب اسلامى نیز با حضور در کردستان و آگاه شدن از ترکیب نیروهاى مخالفى که در آنجا جمع شده بودند و همچنین به منظور پیشگیرى از تکرار حوادث کردستان در مناطق مرزى و غیرمرزى کشور پیشنهادى را خدمت امام و دولت موقت فرستاد که باعث بهبود وضع منطقه شود.
او علاوه بر سفر به کردستان سفرهاى دیگرى به مناطق بحران زده اوائل انقلاب داشته است مانند آذربایجان و فارس که به دستور حضرت امام(ره) وارد آن مناطق شده و با حضور خود باعث امنیت در آن مناطق شد.
تسلط آیت‌الله ربانى بر فقه شیعه و قانون اساسى سبب شد که یکى از فقیه شوراى نگهبان و یکى از نمایندگان مؤثر در مجلس خبرگان باشد.
وفات
مواضع قاطعانه آیت‌الله ربانى شیرازى دشمنان ایشان را بر آن داشت که وى را مورد تهدید قرار دهند و وقتى صلابت و ایشان را مشاهده کردند دست به ترور او زدند و در نهم فروردین سال 1360 در راه بازگشت از جهاد سازندگى، براى چندمین بار او را مورد سوء قصد قرار دادند به سوى ایشان تیراندازى کردند که یکى از گلوله‌ها به گردن وى اصابت کرد اما جان سالم به‌در برد. تا اینکه در تاریخ هفدهم اسفند 1360 که براى شرکت در جلسات شوراى نگهبان از شیراز عازم تهران بودند، در بین راه دلیجان و محلات، اتومبیل ایشان پس از ترکیدن لاستیک آن توسط گلوله از جاده منحرف و واژگون شد. هنوز ساعاتى از انتقال ایشان به درمانگاه نگذشته بود که خبر رسید روح پاکش از محنت آباد دنیا پرواز کرد.
آثار
- تصحیح وسائل الشیعة الى تحصیل مسائل الشریعة؛
- تصحیح و تعلیق بر بحار الانوار؛
- قضاء الحقوق فى ترجمة الصدوق؛
- حرکت طبیعى از دو دیدگاه؛
- ولایت فقیه؛
- سلاسل الصوفیة؛
- شرح حال علما و دانشمندان.