دیوان بیدل شیرازی
دیوان بیدل شیرازی اثر میرزا محمدرحیم بیدل شیرازی، این کتاب مجموعه ای است از اشعار میرزا محمدرحیم شیرازی از شاعران و طبیبان عصر قاجار که در شعر «بیدل» تخلص داشت.
| دیوان بیدل شیرازی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | بیدل شیرازی، سید رحیم بن محمد (نویسنده) خورشیدی فرد، زهره سادات (مصحح) |
| ناشر | سمن سا |
| مکان نشر | کاشان |
| سال نشر | 1403 |
| شابک | 2ـ6ـ90175ـ622ـ978 |
| کد کنگره | |
ساختار
کتاب در چهار فصل تدوین شده است.
گزارش کتاب
میرزا محمدرحیم فرزند میرزا سیدمحمد طبیب از سادات موسوی است که به حرفۀ پزشکی مشغول و مدتی از اطبای دربار فتحعلی شاه قاجار بود و در دیگر علوم نیز مهارتی داشت و در شعر «بیدل» تخلص می‌کرد. بیدل دارای اشعاری زیادی بوده که بر اثر حادثه‌ای دیوانش از بین می‌رود و تنها بخشی از اشعارش برجای مانده است.
اشعار بیدل شیرازی، سلیس و روان و دارای ابیات بلندی و بیشتر در مدح ائمۀ اطهار است. وی دارای ترکیب‌بند ولایی و عاشورایی است که مشتمل بر 33 بند است و با مرثیۀ حضرت رسول(ص) آغاز می‌شود. وی در بند بیست‌وششم خطاب به جانب قبر رسول می‌سراید:
| کاین کشتۀ فتادۀ بی‌سر حسین توست | وین چاک‌چاک از دم خنجر حسین توست |
که از دوازده بند معروف محتشم پیروی کرده است.
او دیوانی مشتمل بر سی هزار بیت داشت که دربرگیرندۀ غزلیات و قصاید و مراثی و ... بود. در سفر مکه، جهاز ایشان طوفانی و برای حفظ جان، اغلب و اکثر اموال اهل جهاز را به دریا ریخته که جهاز سبک شود و از برهد، آن دیوان با سایر اموالشان به دریا رفت. در مراجعت از آنچه در نسخه‌های خطی باقی بود و اشعار بعد از آن سفر، دیوان دیگر را مرتب می‌کند.
عبدالرزاق دنبلی صاحب «نگارستان دارا» دربارۀ او می‌نویسد: «خطوط سبعه خصوصاً نستعلیق را نیکو می‌نویسد و گاه‌گاهی ابیات مثنوی به طرز ابیات عارف رومی آورد و معانی شیرین پرورد و در غزل‌پردازی طبعش به شیوۀ شیخ سعدی شیرازی آشناست. غزل را صاف و نمکین می‌گوید و ... و جناب میرزا در همۀ فنون شعر مهارتی کامل دارد و فقیر سلیقۀ سخن‌سنجی ایشان را پسندیده‌ام».
به طور کلی بیدل شیرازی از شاعران آیینی قرن سیزدهم است که اشعاری در مدح و مرثیۀ حضرت رسول(ص)، حضرت علی(ع)، امام حسین(ع) و اشعاری در مدح و منقبت حضرت مهدی(عج) دارد. دیوان وی شامل قصیده، قطعه، غزل و ترکیب‌بند است.[۱]
پانويس
منابع مقاله
پایگاه کتابخانه تخصصی ادبیات