دولت حفصیان
دولت حفصیان تألیف محمدرضا شهیدی پاک، این پژوهش دولت‌نگاری یکی از مؤثرترین دولت‌های قرون وسطی در تاریخ جهان است. دولت حفصیان (1229 ـ 1574) مصادف با فروپاشی اندلس و کشف آمریکا و پیدایش دولت ایلخانی و سقوط بغداد و انتقال خلافت سنتی مسلمانان به تونس پایتخت نوبنیاد آنها که محور ارتباطات گسترده بین‌المللی است، وارد تاریخ جهان شد.
| دولت حفصیان | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهیدی پاک، محمدرضا (نویسنده) |
| ناشر | سرای کتاب |
| مکان نشر | قم |
| سال نشر | ۱۳۹۸ |
| شابک | 8-55-6567-622-978 |
| کد کنگره | DT۲۵۹/ش۹ر۹ |
ساختار
کتاب از یک پیشگفتار و سیزده بخش تشکیل شده، در پایان کتاب هم کتابنامه آمده است. فهرست بخشهای کتاب عبارتند از:
بخش اول: مقدمه؛ کتابشناسی دولت حفصیان، منابع تاریخ‌نگاری حفصیان
بخش دوم: تاریخ سیاسی اجتماعی حفصیان
بخش سوم: روابط خارجی و ارتباطات بین‌المللی حفصیان
بخش چهارم: نظام اداری و تشکیلات کلاسیک اسلامی دولت حفصیان
بخش پنجم: نظام و تشکیلات کشوری و انتنظامی حسبه
بخش ششم: حبس (وقف) تشکیلات کشوری ـ مردمی
بخش هفتم: دیوان جند و سپاه
بخش هشتم: دیوان شرطه ادارات انتظامی عصر حفصیان
بخش نهم: مکتب تعلیم و تربیت حفصیان
بخش دهم: علوم و معارف و صنایع در دوره دولت حفصیان
بخش یازدهم: ادبیات در دوره حفصیان
بخش دوازدهم: هنر، معماری و شهرسازی دوره حفصیان
بخش سیزدهم: اوضاع اقتصادی اجتماعی عصر دولت حفصیان
گزارش کتاب
این پژوهش دولت‌نگاری یکی از مؤثرترین دولت‌های قرون وسطی در تاریخ جهان است. دولت حفصیان (1229 ـ 1574) مصادف با فروپاشی اندلس و کشف آمریکا و پیدایش دولت ایلخانی و سقوط بغداد و انتقال خلافت سنتی مسلمانان به تونس پایتخت نوبنیاد آنها که محور ارتباطات گسترده بین‌المللی است، وارد تاریخ جهان شد.
در بین دولت‌های اسلانمی دولت حفصیان از جهت قلمرو و طول زمان حکومت و دست‌آوردهای تمدنی و آثار سیاسی اجتماعی شاخص است. حفصیان خاندانی از بقایای قدرت دولت و خلافت و امپراطوری موحدین بودند که بر بخش افریقیه این امپراطوری چهارصد سال حکومت کردند. ویژگی عمده آنها تشکیلات دولت است. از این حکومت با عنوان دولت، خلافت و سلطنت یاد شده است.
جنگ‌های جهانی کلاسیک صلیبی در صلح هشتم صلیبی با آنها پایان گرفت و دوره مستقل تمدن اسلامی تأسیس گردید که نماد آن مکتب تعلیم و تربیت حفصیان، تثبیت شهر اسلامی و تألیف نخستین کتاب در حقوق شهرسازی، مکتب مستقل طب تونسی، آخرین مرحله تکامل علم ریاضیات و حساب در تمدن اسلامی، تدوین جغرافیای مقدس، توسعه علوم پایه، بقای فقه و حقوق اسلامی و زبان عربی و گسترش تصوف و علوم نقلی است و جامع زیتونه پرچمدار آموزش و بل انتقال علوم به اروپا و تأسیس علم جامعه‌شناسی و علم عمران به وسیله ابن خلدون و توسعه تشکیلات است.
وجه اهمیت دولت حفصیان در تاریخ سیاسی اجتماعی آن است در عهد این دولت در بدو تأسیس با قتل عام علمای تشیع ابن ابار و ابن منظور و ابن عصفور صورت گرفت و بسیاری از علمای متمایل به تشیع که به امید استمرار دولت موحدین با گرایش شیعی و یا حداقل با تسامح به تونس و شهرهای افریقیه پناه آورده بودند مانند ابن سبعین اندلسی که برای وحدت تشیع و تسنن در سایه تأسیس دولت حفصیان تلاش می‌کد و اعلامیه مکه را بر همین اساس صادر کرد با دخالت دولت ممالیک که عملیات حفصیان را زیر نظر داشت، آنجا را ترک کردند و در نقاط دیگر مستقر شدند.
پژوهش بر اساس بیش از هفتصد جلد از مصادر و منابع اصلی تاریخ غرب اسلامی و افریقیه به روش مطالعه و تحلیل کتابخانه‌ای موجود در کتابخانه شخصی مؤلف در سال 1383 انجام شده است و بسیاری از عناصر آن بوسیله افرادی مورد انتحال قرار گرفته است و لذا چند بخش آن به شکل مستقل و عنوان ویژه به صورت کتاب و مقاله منتشر شده است.[۱]
پانويس