دليل تحرير الوسيلة (الخمس) الإمام الخميني قدس‌سره
دليل تحرير الوسيلة، در واقع شرحى است بر چند باب از كتاب تحرير الوسيله امام خمينى(ره) كه توسط آیت‌الله على اكبر سيفى مازندرانى در جلدهاى متعدد و به زبان عربى و در موضوع فقه استدلالى تأليف گرديده است.
| دليل تحرير الوسيلة (الخمس) الإمام الخميني قدس‌سره | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سیفی مازندرانی، علی‌اکبر (شارح) موسوی خمینی، سید روح‌الله (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تحریر الوسیله. برگزیده. شرح |
| ناشر | مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی(قدس‌سره) |
| مکان نشر | ایران - |
| سال نشر | 1375 ش یا 1417 ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | خمس
خمینی، روح الله، رهبر انقلاب و بنیان‌گذار جمهوری اسلامی ایران، 1279 - 1368. تحریر الوسیله - نقد و تفسیر فقه جعفری - رساله عملیه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 183/9 /خ8 ت30235 1375ب |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تاريخ تأليف برخى از مباحث را خود ايشان 1417 ق، مرقوم نموده‌اند.
اهميت خود كتاب تحرير الوسيله به عنوان متن و رسيدگى به ادله آن، باعث مزيد شرافت كتاب حاضر گرديده است.
ساختار
مؤلف، در يك جلد از مجلدات كتاب، به دو مبحث خمس و انفال پرداخته و آراى ماتن را مستدلا بيان كرده است.[۱]
گزارش محتوا
خمس
اولين مسئله مطرح شده در مبحث خمس، مربوط به وجوب خمس، ضرورى بودن وجوب و اختصاص آن به پيامبر(ص) و ذريه آن حضرت مى‌باشد.
شارح وجوب آن را هم‌چنين از ضروريات بودنش را برگرفته از ادله‌اى همچون آيه 41 انفال كه مى‌فرمايد:«و اعلموا أنما غنمتم من شيء فأن لله خمسه و للرسول و لذي القربى و اليتامى و المساكين و ابن السبيل إن كنتم آمنتم بالله»، مى‌داند و سپس بحثى را راجع به ملك خدا و رسول بودن خمس مطرح مى‌نمايد؛ يعنى اينكه مقدار خمس در مال كسى متعلق به خدا و پيغمبر(ص) مى‌باشد نه ملك خودش و تصرف بدون اجازه آنها غصب محسوب مى‌گردد.
روايتى از امام صادق(ع) نيز مؤيد اين معناست كه مى‌فرمايد: «يأخذ الخمس الله عز و جل لنفسه». منظور از ملكيت خدا و رسول نيز در اين‌جا همان معناى ملكيت اعتبارى است، چرا كه ملكيت حقيقى در مورد تمام موجودات عالم به خداوند تعلق دارد و شكى در اين معنا نيست.
غنايم، معادن، گنج، غواصى، ما زاد درآمد سالانه، زمين مسلمانى كه كافر ذمى خريده باشد و مال حلال مخلوط به حرام هفت چيزى هستند كه خمس به آنها تعلق مى‌گيرد.
اينها در بخش دوم مبحث خمس مطرح شده و در بخش سوم موارد مصرف و تقسيم خمس مورد بررسى فقهى واقع شده است.[۲]
انفال
ماتن در مورد انفال مى‌فرمايد: انفال به چيزى كه امام(ع) استحقاق آن را به مناسبت منصب امامتش دارد، اطلاق مى‌گردد؛ همان گونه كه پيامبر(ص) به خاطر منصب رياستش چنين استحقاقى را دارد.
در مورد اينكه انفال چه چيزهايى هستند، طبق آنچه شارح در ذيل اين مسئله آورده، بين علما اختلاف است، لكن از مجموع نظريات چنين برمى‌آيد كه انفال به هر چيزى كه توسط سپاهيان اسلام بدون جنگ و خون‌ريزى به دست مسلمانان بيفتد، اعم از زمين و غير زمين اطلاق مى‌گردد.
در مورد حكم انفال نيز آنچه مشهور است اين است كه انفال در زمان غيبت به شیعیان تعلق مى‌گيرد كما اينكه نظر ماتن نيز همين است و دليلش نيز رواياتى است كه از ائمه نقل گرديده‌اند، مانند آنچه از امام باقر(ع) نقل شده كه فرموده: «هلك الناس في بطونهم و فروجهم لأنهم لم يؤدوا إلينا حقنا ألا و إن شيعتنا من ذلك و آبائهم في حل».[۳]
پانویس