درسنامه تفسیر آیات حج
درسنامه تفسیر آیات حج، اثر فارسى فاكر ميبدى، كتابى است پيرامون تفسير آياتى از قرآن كريم كه در رابطه با حج بيت‌الله الحرام مى‌باشد.
| درسنامه تفسیر آیات حج | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت (تهيه کننده) فاکر میبدی، محمد (نویسنده) |
| عنوان‌های دیگر | تفسیر آیات حج |
| ناشر | مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1387 ش |
| چاپ | 3 |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
با توجه به اهتمام شديد قرآن نسبت به حج، رواست تا براى آگاهى از مقام رفيع حج در قرآن و جايگاه بلند و عظيم حاجيان در اين كتاب آسمانى، آيات بيانگر احكام و تشريع‌گر مناسك حج و نشانگر سير إلى الله، تفسير و تبيين شود تا رهنمايان حج كه مسئوليت تبيين احكام و اسرار حج را بر عهده دارند، به هنگام حضور در سراى نزول قرآن، با حضور بر اين مائده آسمانى، در ضيافت تدبر و تفكر نيز مهمان «كلام الله» باشند. در همين راستا و به همين انگيزه، گروه آيات و روايات معاونت امور روحانیون بعثه مقام معظم رهبرى، با مرورى مدققانه در قرآن و استخراج آيات مربوط به حج و تفكيك و دسته‌بندى آن، با گزينش آياتى كه ارتباط مستقيم با حج دارد، اثر حاضر را تدوين نمود[۱]
ساختار
كتاب با مقدمه نویسنده، آغاز شده و كل مباحث در زير 22 عنوان، به شكل «آيه اول»، «آيه دوم»، «آيه سوم»... و «بيست و دوم» بررسى شده است.
تفسير حاضر، به لحاظ منهج تفسير، اجتهادى است و بهره‌مند از همه منابع مى‌باشد و به لحاظ اتجاه تفسير، اجتماعى و فقهى است و به لحاظ اسلوب شيوه تفسير، موضوعى و به سبک تفكيكى مى‌باشد[۲]
جداى از اينكه در اين نوشته، از آيات قرآن و روايات اهل‌بيت(ع) در تفسير آيات استفاده شده است، در راستاى اتقان و جامعيت و نقد و بررسى برخى از ديدگاه‌ها نيز از منابع مختلف و معتبر تفسيرى شيعه و سنى نيز استفاده شده است كه برخى از آن‌ها عبارت است از:
الف)- تفاسير شيعه
- التبيان في تفسير القرآن، محمد بن حسن طوسى؛
- تفسير عياشى، محمد بن مسعود عياشى؛
- مجمع البيان في تفسير القرآن، فضل بن حسن طبرسى؛
- روض الجنان و روح الجنان، ابوالفتح رازى؛
- تفسير نورالثقلين، عبدعلى بن جمعه حويزى؛
- البرهان في تفسير القرآن، سيد هاشم بحرانى؛
- تفسير كنز الدقائق، محمدرضا مشهدى قمى؛
- الميزان في تفسير القرآن، سيد محمدحسين طباطبايى؛
- من هدى القرآن، سيد محمدتقى مدرسى؛
- تفسیر نمونه، ناصر مكارم شيرازى و همكاران.
ب)- تفاسير اهل سنت
- مفاتيح الغيب (تفسير كبير)، فخر رازى؛
- كشف الأسرار و عدة الأبرار، ابوالفضل رشيدالدين ميبدى؛
- تفسير كشاف، جارالله زمخشرى؛
- تفسير القرآن الكريم، محيى‌الدين بن عربى؛
- أنوار التنزيل و أسرار التأويل، عبدالله بن عمر بيضاوى؛
- الجامع لأحكام القرآن، محمد بن احمد قرطبى؛
- تفسير روح المعاني، سيد محمود آلوسى بغدادى؛
- تفسير البحر المحيط، ابوحيان اندلسى؛
- تفسير القرآن الحكيم، (تفسير المنار)، محمد رشید رضا؛
- في ظلال القرآن، سید قطب[۳]
گزارش محتوا
در مقدمه، ابتدا به سير معنوى حج و اهتمام متقابل حج و قرآن اشاره گرديده و سپس به توضيح انگيزه نگارش كتاب و شيوه تفسيرى آن پرداخته شده و در پايان، از مهم‌ترين منابع مورد استفاده نویسنده، نام برده شده است.[۴]
نویسنده، پيش از پرداختن به تفسير آيات حج، به مقدماتى از دانش تفسير از قبيل تعريف تفسير، اقسام تفسير، عوامل تنويع تفسير و برخى از شرايط آن، اشاره نموده است.[۵]
از جمله ويژگى‌هاى كتاب آن است كه تقريبا همه چهل آيه‌اى كه ارتباط مستقيم با حج دارد، در زير عنوان آيه اول تا بيست و دوم، مورد بحث و بررسى قرار گرفته است و علت كاهش عنوان نيز اين بود كه برخى از آيات كه وحدت محتوايى داشتند و يا ارتباط غير قابل تفكيك داشتند، در يك عنوان قرار گرفته‌اند[۶]
در تفسير هر آيه، پس از متن آيه، ابتدا برخى از واژگان در آن معنا شده است. پس از آن، اشاره‌اى به چشم‌انداز و محتواى كلى آيه شده و در ادامه، به شرح و تفسير پرداخته شده و در پايان هر آيه، به برخى از لطايف و اشارات، اشاره شده است.[۷]
وضعيت كتاب
فهرست مطالب در ابتدا و كتابنامه منابع مورد استفاده نویسنده، در انتهاى كتاب آمده است.
در پاورقى‌ها، علاوه بر ذكر منابع[۸]، به توضيح برخى كلمات و عبارات متن پرداخته شده است.[۹]
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.