حکمت، علی‌اصغر
على‌اصغر حكمت (۱۲۷۱ – ۱۳۵۹ش)، شاعر، نویسنده و مترجم معاصر ايرانى، از رجال سیاسی عصر پهلوی، نخستین رئیس دانشگاه در ایران، بنیان‌گذار کتابخانه ملّی ایران و نشریه فروغ تربیت
| نام | حکمت، علی‌اصغر |
|---|---|
| نامهای دیگر | |
| نام پدر | احمدعلی مستوفی معظم‌الدوله (حشمت‌الممالک) |
| متولد | ۲۶ مرداد ۱۲۷۱ش |
| محل تولد | روستای پیراشکفت فارس |
| رحلت | ۳ شهریور ۱۳۵۹ش |
| اساتید | آيت‌الله ميرزا طاهر تنكابنى |
| برخی آثار | هزار و يک شب «الف ليلة و ليلة»
كشف الأسرار و عدة الأبرار (معروف به تفسیر خواجه عبدالله انصاری) جامی، متضمن تحقیقات در تاريخ احوال و آثار منظوم و منثور عبدالرحمن جامی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE03464AUTHORCODE |
ولادت
علی‌اصغر حکمت فرزند احمدعلی مستوفی معظم‌الدوله (حشمت‌الممالک) در 23 رمضان 1310 برابر با 26مرداد 1271ش در روستای پیراشکفت -در هفت کیلومتری خان زنیان و ۳۵ کیلومتری جنوب غربی شیراز - متولد شد. اجداد پدری‌اش از علمای شیراز بودند و از طرف مادر نیز نوه حسن فسایی نویسنده کتاب فارسنامه ناصری و جدش سید علی خان امیرکبیر صاحب شرح صحیفه بود.
تحصیلات
على‌اصغر حكمت پس از گذراندن تحصيلات ابتدايى و متوسطه در شيراز براى ادامه تحصيل به تهران آمد و در كنار آموختن علوم جديد در مدرسه آمريكايى، به آموختن علوم اسلامى نظير فقه و اصول در مدارس اسلامى پرداخت. معروف است كه آيت‌الله ميرزا طاهر تنكابنى نيز از اساتيد وى بوده است. حكمت همچنين از مشاهير فرهنگ و ادب فارسى بود كه آثار بسيار گران‌بهايى به‌خصوص در زمينه‌هاى ادبى، تاريخى و فرهنگى از خود برجاى گذاشته است. در عرصه سياست نيز از حكمت به‌عنوان يكى از مؤسسين حزب راديكال ياد شده است.
فعالیت فرهنگی
حكمت در سال 1297ش، وارد خدمات فرهنگى شد و با نشر مقالات تحقيقى و تدريس زبان انگليسى در مدارس متوسطه، كسب شهرت نمود و وارد فعالیت‌های سياسى شد و با كمك عده‌اى از دوستان و همفكران خود به رهبرى على‌اكبر داور، حزب راديكال را بنيان‌گذارى كردند. حكمت تا سال 1309 در وزارت معارف خدمت مى‌كرد. در اين سال به تشكيلات جديد داور در دادگسترى وارد شد و پس از چندى براى مطالعه در امور قضايى و ثبتى به اروپا اعزام شد. وى در اروپا وارد دانشكده حقوق و ادبيات شد و در هر دو رشته مدرک ليسانس گرفت. مأموريت ديگر حكمت در اروپا مطالعه در امر آموزش و پرورش و دانشگاه بود.
فعالیت سیاسی
او در شهريور 1312 به تهران احضار شد و در كابينه ذكاء الملك فروغى، ابتدا كفيل و بعد وزير معارف و رئيس دانشگاه شد. در كابينه جم نيز وزير فرهنگ بود. دوران پنج ساله وزارت فرهنگى على‌اصغر حكمت را بايد دوران تحول فرهنگى در اين وزارتخانه نام نهاد.
تأسيس دانشگاه تهران، تأسيس دانشسراهاى مقدماتى در سراسر كشور، برگزارى جشن هزاره فردوسى، تأسيس فرهنگستان ايران، ايجاد پيش‌آهنگى و تغيير برنامه‌هاى مدارس به اصول آموزشى كشورهاى خارج، ايجاد تحول در زبان و ادبيات پارسى، توجه به آثار باستانى و تشكيل موزه ايران باستان، تربيت كادر آموزشى و انتشار نشريات و توجه به امر ورزش در مدارس، توسعه و تكميل مدارس ابتدايى و متوسطه از جمله كارهاى او بود.
حكمت پس از معافيت از وزارت فرهنگ در اسفند 1317 در ترميم كابينه محمود جم به وزارت كشور منصوب شد. در كابينه دكتر متين دفترى نيز همان سمت را عهده‌دار بود. در خرداد 1319 بار ديگر از خدمت معاف شد و به كار تحقيق و مطالعه پرداخت.
وى در ترميم كابينه فروغى در 30 شهريور1320 وزير بازرگانى و پيشه و هنر شد. در ترميم ديگر كابينه فروغى، وزارت بهدارى را بر عهده گرفت. در كابينه سهيلى نيز همچنان وزير بهدارى بود.
وفات
على‌اصغر حكمت در ۳ شهریور ۱۳۵۹ش در تهران درگذشت.
آثار
- شرح احوال جامى؛
- مترجم تذكره مجالس النفايس؛
- مترجم تاريخ جامع اديان: نوشته جان بى ناس؛
- امثال قرآن مجيد؛
- رساله در باب امير على‌شير نوائى؛
- پارسى نغز (مجموعه‌اى از برگزيده‌هاى پارسى‌گويان)؛
- تصحيح كشف الاسرار ميبدى؛
- ره‌آورد حكمت: نوشته‌ها و خاطرات شخصى على‌اصغر حكمت؛
- ترجمه پنج حكايت از شكسپير؛
- از سعدى تا جامى؛
- ترجمه جلد سوم تاريخ ادبيات ادوارد براون؛
- امين و مأمون (ترجمه از سلسله روايات اسلامى جرجى زيدان)؛
- ترجمه رستاخيز: تأليف تولستوى دانشمند روسى؛
- ترجمه راه زندگانى: تأليف نيكولا حداد مصرى.