حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در مذاهب اربعه
حضرت مهدى عجل‌الله‌تعالى‌فرجه در مذاهب اربعه اثر آقایان مهدى اکبر نژاد و سعید آذرشین فام مى‌باشد.
| حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف در مذاهب اربعه | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اکبرنژاد، مهدی (نویسنده) آذرشین‌فام، سعید (نویسنده) |
| ناشر | شباب الجنه |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1386 ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 978-964-90726-7-8 |
| موضوع | اهل سنت - نظریه درباره مهدویت
محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - احادیث اهل سنت مهدویت - احادیث اهل سنت |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 224 /الف7ح6* |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
اثر بحث مهدویت را از دریچه احادیث نقل شده، در کتب معتبر اهل سنّت نگریسته و به بررسى اقوال علماى اهل سنت در رابطه با برخى از صفات و ویژگى‌هاى حضرت مهدى(ع) و حکومت جهانى ایشان پرداخته است.
در این نوشتار، منظور از اهل سنّت پیروان مذاهب چهارگانه مالکى، حنفى، حنبلى و شافعى، بدون در نظر گرفتن مکتب‌هاى عقیدتى و کلامى ایشان مى‌باشد.
در تابستان 1385ش همایشى تحت عنوان انتظار و ائتلاف مذاهب اسلامى ظاهراً در حال برگزارى بوده است و مؤسسه پژوهشى انتظار نور این نوشتار را به منظور و انگیزه این که گامى در راه تبیین فرهنگ مهدویت و پیشکش به ساحت مقدس امام زمان(ع) تهیّه و منتشر نموده است.
ساختار
این اثر، از سه فصل تشکیل شده است. دو فصل اوّل تألیف مهدى اکبرنژاد و فصل سوم، نگارش سعید آذرشین فام مى‌باشد. هر کدام از فصول داراى مقدمه جداگانه‌اى مى‌باشند. در این مقدمه‌ها، اول به ایده ظهور منجى و مصلحى که همگان در آخرالزمان به آن اعتقاد راسخ دارند، اشاره و سپس به معرّفى اثر خود مى‌پردازند.
گزارش محتوا
«فصل اول با عنوان سیر تاریخى تدوین احادیث مهدویت در کتاب‌هاى اهل سنت» به بررسى و معرّفى کتاب‌هایى که در آن‌ها مسئله حضرت مهدى(ع) مطرح شده است، مى‌پردازد. و در یک تقسیم بندى اولیه آن کتب را به دو دسته عمده تقسیم مى‌کند: 1- کتاب‌هاى حدیثى عمومى اهل‌سنت 2- کتاب‌هاى حدیثى ویژه امام مهدى(ع).
منظور از کتاب‌هاى حدیثى عمومى، کتبى هستند که اختصاص به موضوع خاصى ندارند و درباره ابواب و مباحث مختلف بحث کرده‌اند و از جمله بخشى را به احادیث امام مهدى(ع) اختصاص داده‌اند. برخى از این کتاب‌ها، بخشى با عنوان «الفتن» دارند که این احادیث در آن جمع آمده است، از جمله مى‌توان از سنن ابن ماجه، الجامع الکبیر ترمذى، مصنف ابن ابى شیبه و المستدرک على الصحیحین حاکم نیشابورى اشاره کرد. برخى دیگر از این کتب به صورت جداگانه بابى تحت عنوان کتاب المهدى یا باب المهدى دارند که این احادیث در آن‌ها ذکر شده است؛ همانند سنن ابن داوود، المصنف صنعائى و مختصر ذخائر العقبى فى مناقب ذوى القربى محب‌الدین طبرى. برخى دیگر از این کتب، احادیث مربوط به امام زمان(ع) را در بخش مربوط به مباحث قیامت و نشانه‌هاى آن ذکر کرده‌اند که مى‌توان از جامع الاصول فى احادیث الرسول ابن اثیر جزرى و مصابیح السنة بغوى. و برخى دیگر بر اساس ترتیب خاص خودشان، همچون طبرانى که احادیث یک محدّث را در یک جا جمع نموده است، در شمارگان خاصى این احادیث را ذکر نموده‌اند. همانند المعجم الکبیر طبرانى که به بیان احادیث مربوط به امام مهدى(ع) در بخشى که احادیث نقل شده، توسط عبدالله بن مسعود است، مى‌پردازد.
مؤلف اثر به ترتیب تاریخ وفات هر کدام از مؤلفین کتب فوق گزارشى از احادیث موجود در آن‌ها بر طبق تقسیم بندى که ذکر شد، به صورت اختصار براى خواننده بازگو مى‌کند.
از کتاب‌هاى حدیثى اهل سنت که ویژه امام مهدى(ع) مى‌باشد، مى‌توان از اربعون حدیث ابونعیم اصفهانى(متوفاى 420ه-)، البیان فى اخبار صاحب الزمان کنجى شافعى، عقدالدرر فى اخبار المنتظر یوسف بن یحیى بن على بن عبدالعزیز مقدّسى شافعى، العرف الوردى فى اخبار المهدى(ع) جلال‌الدین سیوطى (متوفاى 911ه-) و البرهان فى علامات مهدى آخر الزمان متقى هندى(متوفاى 975ه-) نام برد.
فصل دوم، امام مهدى علیه‌السلام در نگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت نام دارد. اعتقاد به ظهور مهدى موعود(ع) فقط اختصاص به مذهب شیعه ندارد و این واقعیت با مراجعه به دیدگاه‌هاى عالمان و دانشمندان چهار مذهب اصلى اهل سنت؛ یعنى شافعیان، حنبلیان، مالکیان و حنفیان به خوبى روشن مى‌شود که آنان نیز بر این واقعیت تصریح دارند.
مؤلف در این فصل براى اثبات این مطلب، گفته‌ها و نوشته‌هایى از دانشمندان این چهار مذهب اصلى که در منابع اصلى آنان ذکر شده است، جمع‌آورى نموده، که به روشنى بیانگر این مهم مى‌باشد.
از دانشمندان شافعى مى‌توان کمال‌الدین محمد بن طلحه شافعى صاحب اثر مطالب السوول فى مناقب آل الرسول، کنجى شافعى مؤلف البیان فى اخبار صاحب الزمان، اسماعیل بن کثیر داراى اثر النهایة فى الفتن و الملاحم، سعدالدین تفتازانى، جلال‌الدین سیوطى صاحب اثر العرف الوردى فى اخبار المهدى، ابن حجر هیثمى مؤلف الصواعق المحرقه و القول المختصر فى علامات المهدى المنتظر نام برد. اینان بابى از کتب خویش را به امام مهدى(ع) اختصاص داده یا اینکه ضمن توضیحاتى درباره ایشان، احادیث و روایات زیادى را نقل کرده یا این که بابى را به بیان نشانه‌ها و خصوصیاتى که در روایات براى ایشان ذکر شده، اختصاص داده‌اند.
از دانشمندان حنبلى مى‌توان از امام احمد بن حنبل (متوفاى 241ه-.ق) که نویسنده یکى از گسترده‌ترین و کهن‌ترین جوامع حدیثى اهل سنّت مى‌باشد، نام برد. آقاى سید محمد جواد حسینى جلالى در یک اقدام جالب و شایسته، احادیث مربوط به امام مهدى(ع) (136 حدیث) که در اثر احمد بن حنبل آمده را جمع‌آورى و با نام «احادیث المهدى من [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد بن حنبل» به چاپ رسانده است، و مى‌توان از ابن قیم جوزیه حنبلى نویسنده اثر المنار المنیف فى الصحیح و الضعیف که فصل پنجاهم آن مربوط به امام عصر(عج) مى‌باشد و یحیى بن محمد حنبلى نیز نام برد.
از عالمان حنفى مى‌توان از ابن جوزى مؤلف تذکرة خواص الامة فى خصاص الائمه علیهم‌السلام، ابن طولون دمشقى صاحب کتاب الائمة الاثنا عشر، عبدالوهاب شعرانى مؤلف الیواقیت والجواهر، باب پنجاه و شش که در نشانه‌هاى قیامت گفتگو مى‌کند و احادیث آنرا بیان مى‌دارد، یکى از نشانه‌ها را، خروج امام مهدى(ع) بر مى‌شمرد، ابوالسرور حنفى، سلیمان بن ابراهیم قندوزى صاحب اثر ینابیع المودة و ابوالبرکات آلوسى مؤلف الصواعق المحرقة مى‌توان، نام برد.
از علماى فرقه مالکى مى‌توان از قرطبى مالکى مؤلف التذکرة فى احوال الموتى و امور الاخرة، ابن صباغ مالکى صاحب اثر الفصول المهمّة فى معرفة احوال الائمة، محمد بن محمد بن خطاب مالکى و شیخ محمد صبان مؤلف اسعاف الراغبین نام برد. اینان در کتب خویش فصلى را به بحث درباره امام مهدى(ع) اختصاص داده‌اند.
سپس مؤلف در ادامه به بحث نقل اقوال عالمان و دانشمندان اهل سنّت در خصوص اینکه احادیث درباره امام مهدى(ع) صحیح هستند، مى‌پردازد. صاحب نظران اهل سنت اذعان دارند به اینکه احادیث در موضوع مهدویت موصوف به وصف تواتر مى‌باشند و به همین جهت اگر هم در برخى از آنان احادیث ضعیفى دیده شود، در موضوع مهدویت هیچ گونه تردیدى ایجاد نمى‌شود. برخى از این صاحب نظران همچون ابوالحسن محمد بن الحسین آبرى سجزى (متوفاى 363ه.ق)، جمال‌الدین مزمى، ابن حجر عسقلانى، شمس‌الدین سخارى، ابن حجر هیثمى مى‌باشند.
فصل سوم: با عنوان مهدویت و اهل سنّت از سه بخش تشکیل یافته است. بخش اوّل به بررسى مهدویت از دیدگاه متکلمان اهل سنّت و جایگاه آموزه منجى موعود در مکاتب کلامى ایشان مى‌پردازد. بخش دوم به بررسى آموزه مهدویّت با مراجعه به منابع حدیثى و روایى اهل سنّت مى‌پردازد. این بخش جنبه روایت شناختى داشته و احادیث این باب را بررسى مى‌کند. از این منابع و مراجع مى‌توان از کتاب الفتن نعیم بن حماد(229ه-)، موطا مالک(179ه-)، سنن نسائى، مسند ابوعیسى ترمذى، الجامع الصحیح ابن ماجه، السنن ابوداوود و کتب دیگر نام برد. مباحث دیگر این بخش که با بررسى روایات آن همراه است: خروج امام مهدى(ع)، فتنه دجال و نزول عیسى(ع)، لامهدى الا عیسى؛ ویژگى‌هاى حکومت امام مهدى(ع)، نسب حضرت مهدى(ع)، مناقب و صفات حضرت مهدى(ع) در منابع اهل سنت، زمان تولد حضرت مهدى(ع)، امام مهدى(ع) و علامت‌هاى قیامت مى‌باشد و بخش سوم به بررسى مهدویت از دیدگاه مفسران اهل سنت مى‌پردازد. و دیدگاه‌هاى برخى مفسران که در ضمن تفسیر بعضى آیات قرآن، آن را مصداق ظهور و خروج امام مهدى(ع) دانسته و تاویل نموده‌اند، بازگو مى‌شود.
گزارش وضعیت
بخش عمده پاورقى‌ها، مربوط به ارجاعاتى است که در متن آمده است، بخشى هم مربوط به تلفظ صحیح بعضى از کلمات مى‌باشد و در بعضى موارد هم تراجم اشخاصى که در متن نام آن‌ها برده شده است، مى‌باشد.
فهرست مطالب در ابتداى اثر به طور کامل ذکر شده است. از آن جا که اثر از دو بخش تشکیل یافته است، بعد از دو فصل اول، فهرست منابع این دو بخش (ص85) و فهرست منابع فصل سوم در آخر کتاب گنجانده شده است.