حسن غزنوی، سید حسن بن محمد
سید اشرف‌الدین ابومحمد حسن بن محمد حسینی غزنوی (متوفی حدود 548 تا 605ق)، مشهور به سید اشرف یا اشرف، شاعر پارسی‌گوی و واعظ قرن ششم، از شاگردان محمد بن مسعود غزنوى، صاحب دیوان سید حسن غزنوی.
| نام | سید حسن غزنوی |
|---|---|
| نامهای دیگر | مشهور به سید اشرف یا اشرف |
| نام پدر | محمد یا ناصر یا احمد |
| متولد | 548ق |
| محل تولد | |
| رحلت | 605ق |
| اساتید | محمد بن مسعود غزنوى |
| برخی آثار | دیوان سید حسن غزنوی ملقب به اشرف |
| کد مؤلف | AUTHORCODE18561AUTHORCODE |
او در روزگار خود از سخنوران و شاعران نامى بود و در مقام وعظ جاذبه و نفوذ بسيار داشت. كرامات گوناگون و ماجراهاى اغراق‌آميزى نيز به او نسبت داده‌اند. معاصرانش او را، به‌احترام، سيد اشرف می‌ناميدند؛ ازاين‌رو در كتاب‌هاى تاريخى و تذكره‌ها، از او با عنوان سيد اشرف و سيد حسن غزنوى ياد شده است[۱].
كنيه او را، به اختلاف، ابومحمد و ابوعلى و نام پدرش را محمد، ناصر و احمد گفته‌اند.
تحصیلات
از عبارت بيهقى در «لباب الأنساب» برمی‌آيد كه در نيشابور با حسن غزنوى ملاقات كرده و از زبان خود او نام و نسبش را ابومحمد الحسن بن محمد الحسينى شنيده است[۲]. او در علوم حكمى از بهترين شاگردان محمد بن مسعود غزنوى، اديب و رياضی‌دان قرن ششم، بود.
حكاياتى كه از زندگى حسن غزنوى به‌جا مانده است، وقايع زندگى او را از 511 تا 555 در برمی‌گيرد. در 511، وى قصيده‌اى به‌مناسبت جلوس بهرام‌شاه بن مسعود بن ابراهيم سرود و از آن پس مورد لطف خاص بهرام‌شاه قرار گرفت. در آن زمان، حسن ساكن غزنين بود و به وعظ اشتغال داشت. ظاهراً كثرت هواداران او وحشت بهرام‌شاه را برانگيخت و او شاعر را تهديد كرد. سيد حسن از غزنين خارج شد و به حج خانه خدا و زيارت حرم پیامبر(ص) رفت؛ دورانى را در غربت گذراند و اشعار بسيارى در اشتياق بازگشت به وطن سرود. ظاهراً بين سال‌هاى 543 و 548 نيز تبعيد شد؛ چون وقايعى كه از زندگى او نقل شده است، نشان می‌دهد قبل و بعد از اين سال‌ها در خراسان و مشرق ايران می‌زيسته است[۳].
وفات
سال مرگ او را، به اختلاف، از 548 تا 605 ذكر كرده‌اند. مدرس رضوى آن را بين 555 و 557 دانسته است. گفته‌اند كه مقبره‌اش در قريه آزادوار جوين است[۴].
آثار
ديوان او شامل قصيده، غزل، ترجيع‌بند، تركيب‌بند، قطعه و رباعى است. همه قصايد و ترجيعات و بخشى از غزل‌هايش مديحه است[۵].