تفسیر فاتحة الکتاب (امینی، عبدالحسین)
تفسير فاتحة الكتاب اثر علامه عبدالحسين امينى (متوفى 1390ق)، نویسنده كتاب ارزشمند الغدير است. اين اثر در تفسير و تحليل محتواى سوره حمد با تحقيق و تعليقات فرزند ايشان رضا امينى، به زبان عربى نگارش شده است.
| تفسیر فاتحة الکتاب | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | امینی، عبدالحسین (نویسنده) امینی نجفی، رضا عبدالحسین (محقق و معلق) |
| ناشر | مکتبة الإمام أميرالمؤمنين علي(ع) العامة |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1395 ق یا 1975 م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | تفاسیر (سوره فاتحه) تفاسیر شیعه - قرن ۱۴ |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 102/12 /الف8 ت7041 1354 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
كتاب با مقدمه محقق آغاز و مطالب در دو فصل تأليف شده است: در فصل اول تفسير سوره و در فصل دوم تحليل سوره و برخى از دقائق آن بيان شده است. فصل سومى تحت عنوان «تكمله تعليقات» به قلم محقق اثر بدان افزوده شده است كه در آن، متن احاديثى كه علامه امينى در دو فصل كتاب به آنها استدلال كرده، گردآمده است.
گزارش محتوا
محقق كتاب در مقدمه‌اش به تبيين اهتمام علما و از جمله علامه امينى به تفسير سوره حمد پرداخته و به اختصار مباحث مطرح شده در اين كتاب را ذكر كرده است.[۱]
در فصل اول كتاب، سوره حمد در ضمن عناوينى تفسير شده كه به چند مورد از آنها اشاره مى‌شود:
- اسامى سوره «فاتحه»: نویسنده معتقد است از آنجا كه اين سوره، از بركت و شرافت فراوانى برخوردار است، به اسامى گوناگونى چون «المثاني»، «سبع المثاني»، «أم الكتاب» و «أم القرآن» نامگذارى شده كه بيانگر فوايد و آثار بسيار قابل توجه اين سوره است.[۲]
- شفا جستن به وسيله «فاتحه»: نویسنده در اين بخش به تشريح اين مطلب مى‌پردازد كه همچنانكه قرآن كريم شفاى تمامى امراض قلبى است، سوره حمد نيز شفاى كليه امراض روحى و قلبى و بلكه امراض بدنى است.[۳]
- اميد به غير خدا: به باور نویسنده، كسى كه در معانى اين سوره تأمل كند و بفهمد كه نعمت سرشار عالم هستى از اوست و او مستحق ستايش نعمت‌هاى بيكران است، در اميد و پيوند به غير خدا، وجهى نمى‌بيند و در نفس خويش، به هيچ كس اقبال و گرايش نمى‌يابد.[۴]
- ريا و سمعه: وى معتقد است هرگاه بنده در اين سوره، دقت و وارسى كند و بداند كه خداوند است كه او را در عوالم سيرش به سوى خود تربيت مى‌كند و اقرار و اعتراف كند كه همگان بنده اويند، بدين‌وسيله خودش را از مرض ريا و سمعه درمان خواهد كرد.[۵]
- آرزو: مؤمن با تأمل و دقت در اين سوره، از ستيز و نبرد آرزوها، نجات يافته و نفس خود را از قيد و بند آزاد مى‌كند.[۶]
در فصل دوم، محتواى سوره حمد، مورد تحليل قرار گرفته است. نویسنده به اين امر اشاره نموده كه چون در قرآن، چه در سوره حمد و چه در سوره‌هاى ديگر، صراحتاً تفصيل اسماء و صفات الهى را نيافته، در اين بخش بر آن شده است تا از صفات خداوند و اقسام گوناگون آن، سخن گفته و چگونگى اتصاف ذات را به آن بيان كند.[۷]
عناوين مطرح شده در اين بخش، عبارتند از: جبر و تفويض؛ صفات ذات و صفات فعل؛ علم اجمالى و تفصيلى؛ مشيت ازلى و حادث؛ اراده تكوين و تشريع و اراده حتم و اراده اختيار.[۸]
در بخش سوم، متن رواياتى كه در فصول كتاب به آنها اشاره شده با عنوان تكمله تعليقات آمده كه از آن جمله است: حديث پيامبر(ص) در شأن فاتحة الكتاب؛ تفسير سوره فاتحه در حديث امام حسن عسکری(ع) و نفى تشبيه در حديث امام رضا(ع).[۹]
وضعيت كتاب
اين كتاب به قلم قدرت‌الله حسینى شاهمرادى، به فارسى ترجمه شده است.
در پاورقى‌ها، آدرس آيات و روايات و برخى توضيحات نویسنده ذكر شده است.
فهرست موضوعى مطالب به همراه فهرست آيات، اعلام و كتب، در انتهاى كتاب آمده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.