بیان المراتب الخمس
بيان المراتب الخمس، تقریرات درس فلسفه آقا میرزا هاشم اشکوری رشتی (1213-1293ش) است که توسط شاگردش عالم معاصر محمدحسین فاضل تونی (1298-1380ش)، به رشته تحریر درآمده است. این طبع از کتاب تصویر نسخه خطی رساله است.
| بیان المراتب الخمس | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اشکوری گیلانی، هاشم بن محسن (نويسنده) فاضل تونی، محمدحسین (مقرر) |
| ناشر | [بی نا] |
| مکان نشر | [بی جا] - [بی جا] |
| سال نشر | 1332ق |
| چاپ | 1 |
| موضوع | عشق (عرفان) - عرفان |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9ب5الف 286/6 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
در صفحه اول رساله شرح حال بسیار مختصری از نویسنده رساله، محمدحسین فاضل تونی، که از اساتید دانشگاه تهران بوده با ذکر تاریخ تولد و وفات و محل تولد و دفنش ذکر شده است[۱].
اشکوری در این مباحث بنا داشته که مسئله وحدت حقیقی را با برطرف کردن توهم اشتباه بین احدیت و وحدانیت که در بعضی اذهان است، روشن نماید و آن را با توضیح مراتب وجودی از حیث عدد به پنج مرتبه تبیین نماید. وی کلام خویش را به اقوال فلاسفه بزرگ و آیات قرآن کریم و احادیث معصومین(ع) تقویت کرده است[۲].
نویسنده این رساله مختصر - که قریب به پانزده صفحه است - را با این توضیح آغاز کرده که واجب تعالی، طبیعت وجود و وجود مطلق محض و وجود خالص از هر قید و اعتبار است و هیچ ترکیب و کثرتی در آن راه ندارد[۳]. همچنین وحدت حقیقی ذاتی را توضیح داده و گفته است: با این توضیح می‌توان کلام امام زین‌العابدین(ع) را فهمید که فرمود: «إلهي لك وحدانية العدد»[۴].
وی در بخش دیگری از رساله در مقام توضیح این حدیث امام صادق(ع): «العلم علمان فعلم عندالله مخزون لم يطلع عليه أحد من خلقه و علم علّمه ملائكته و رسله...» برآمده و شرح و توضیح ملاصدرای شیرازی (979-1050/1045ق) را ارائه کرده است[۵].
نگارش رساله آن‌گونه که نویسنده در پایان آن نوشته، در سال 1332 به اتمام رسیده است[۶].