بلوی، یوسف بن محمد
یوسف بن محمد بلوی (526-604ق)، عالم به لغت و ادبیات و در بسیاری از فنون دیگر معرفت، مانند فقه و اصول و نحو و هندسه و حساب و شعر دستی داشت. او متولی خطابه در شهر مالقه بود و همچنین صدارت تدریس آن شهر با وی بود. گفته شده بلوی، در شهرش مالقه، بیست‌وپنج مسجد را از مال خودش ساخت و خودش هم در ساخت آن به کارگری پرداخت. او بسیار در جنگها شرکت می‌کرد و در برخی از جنگها به‌همراه منصور در مغرب و همچنین همراه صلاح‌الدین در شام بود.
| نام | بلوی، یوسف بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | ابوالحجاج يوسف بن محمد بن عبدالله بن يحيي بن غالب بلوي مالقي اندلسي مالکي معروف بابن الشيخ
ابن الشيخ، يوسف بن محمد بلوي، ابوالحجاج يوسف بن محمد يوسف بلوي |
| نام پدر | محمد |
| متولد | 526ق |
| محل تولد | مالقه |
| رحلت | 604ق |
| اساتید | عبدالرحمان بن عبدالله سهیلی؛ شریف ابومحمد عبدالله بن عبدالرحمان بن یحیی عثمانی؛ ابوعبدالله بن سوره؛ ابومحمد عبدالوهاب بن علی قیسی؛ ابوعبدالله بن فخار |
| برخی آثار | کتاب الف باء في أنواع الآداب و فنون المحاضرات و اللغة |
| کد مؤلف | AUTHORCODE06507AUTHORCODE |
نام کامل، تولد و وفات
یوسف بن محمد بن عبدالله بن یحیی بن غالب، با القاب ابوالحجاج، بلوی، مالقی، اندلسی و مالکی که به او ابن الشیخ هم گفته می‌شود در 526ق، برابر با 1133م، در مالقه به دنیا آمد و در 604ق، مطابق با 1207م، در همان شهر از دنیا رفت. برخی، سال تولد او را 529ق، دانسته‌اند[۱].
همسران و فرزند
او بااینکه ازدواجهای متعدد داشت، اما فرزندی نصیبش نشد و ازاین‌رو از زندگی با همسران خویش احساس خوشبختی نمی‌کرد؛ تا اینکه در آخرین ازدواجش، با دختر جوان سیاه‌پوستی ازدواج کرد و در پیری از آن زن جوان، صاحب پسری شد که او را عبدالرحیم نام نهاد. یوسف بلوی، کتاب «الف باء...» را به‌خاطر فرزندش عبدالرحیم، نگاشت تا بعد از خودش برای او به یادگار بماند[۲].
مناصب دولتی و فعالیتهای اجتماعی و سیاسی
او متولی خطابه در شهر مالقه بود و همچنین صدارت تدریس آن شهر با وی بود. گفته شده او در شهرش مالقه، بیست‌وپنج مسجد را از مال خودش ساخت و خودش هم در ساخت آن به کارگری پرداخت. او بسیار در جنگها شرکت می‌کرد. در برخی از جنگها همراه منصور در مغرب و همچنین به‌همراه صلاح‌الدین در شام بود[۳].
اطلاعات علمی
او عالم به لغت و ادبیات بود. در بسیاری از فنون معرفت مانند فقه و اصول و نحو و هندسه و حساب دستی داشت. همچنین شاعری بود که بسیار شعر دارد و از ویژگیهای اشعارش کثرت تکلف و تصنع است.[۴].
سفرهای علمی
بلوی، در سال 561ق، معادل 1166م، به اسکندریه رفت و در آنجا از ابوطاهر سلفی (متوفی 576ق) حدیث شنید. وی سپس متولی خطابه در این شهر شد و از آنجا برای ادای فریضه حج رهسپار شد و پس از حج، مجددا به اسکندریه بازگشت و مدتی را در آنجا ماند تا بعد از آن به زادگاهش، مالقه، بازگردد و کار تدریس را ادامه دهد[۵].
اساتید
- ابواسحاق ابراهیم بن محمد حمیری، معروف به ابن قرقول (متوفی 569ق)؛
- ابوطاهر سلفی، احمد بن محمد (متوفی 576ق)؛
- ابن الخراط، عبدالحق بن عبدالرحمان ازدی اشبیلی (متوفی 581ق)؛
- عبدالرحمان بن عبدالله سهیلی (متوفی 581ق)؛
- شریف ابومحمد عبدالله بن عبدالرحمان بن یحیی عثمانی (متوفی 615ق)؛
- ابوعبدالله بن سوره؛
- ابومحمد عبدالوهاب بن علی قیسی؛
- ابوعبدالله بن فخار[۶].
شاگردان
از شاگردان وی می‌توان به افراد زیر اشاره کرد:
- ابوالحسن بن قطرال؛
- ابن حوط‌الله؛
- ابوالربیع بن سالم[۷].
آثار
- ألف باء في أنواع الآداب و فنون المحاضرات و اللغة؛
- تكميل الأبيات و تتمیم الحكايات مما اختصر للألباء في كتاب ألف باء (این کتاب مفقود شده است)؛
- المداخل الصناعية المنطق[۸].
پانویس
منابع مقاله
خالد عبدالغنی محفوظ، مقدمه کتاب «ألف باء في أنواع الآداب و فنون المحاضرات و اللغة»، اثر بلوی مالقی، ابوالحجاج یوسف بن محمد (معروف به ابن شیخ)، به تصحیح و تحقیق خالد عبدالغنی محفوظ، دارالكتب العلمية، بیروت، 2009م.