انوری، حسن
حسن انوری (متولد 1312ش)؛ دکتری زبان و ادبیات فارسی، نویسنده، پژوهشگر، عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، چهره ماندگار در رشتهٔ «ادبیات»، عضو هیئت گزینش کتاب و جایزۀ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی، مصحح گلستان سعدی، سرپرست تألیف فرهنگ بزرگ سخن
| انوری، حسن | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | حسن انوری |
| نام پدر | علی‌اصغر |
| ولادت | 10 اسفند سال 1312ش |
| محل تولد | شهرستان تکاب واقع در استان آذربایجان غربی |
| پیشه | فرهنگ‌نویس |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | دکترا |
| دانشگاه | دانشگاه تهران |
| علایق پژوهشی | زبان و ادبیات فارسی |
| اساتید | |
| معاصرین | |
| برخی آثار | |
ولادت
حسن انوری اولین فرزند از سه فرزند علی‌اصغر انوری است و در ۱۰ اسفندماه ۱۳۱۲ش برابر با اول مارس 1934م در تکاب چشم به جهان گشود.
تحصیلات
اول ابتدایی را در دبستان ملی محمدیه تکاب سپری کرد و پس اغتشاشات سال 1320؛ برای مدتی به همراه خانواده راهی همدان شد. چند ماه بعد به تکاب بازگشت، مجددا سر کلاس اول ابتدایی حضور یافت و علی‌رغم مشکلات مالی و بیماری پدر تا پنجم ابتدایی را در تکاب به پایان رساند.
در کلاس ششم بالاجبار ترک تحصیل کرده و در مغازه‌ی پدری مشغول کار شد. با تأثیر از مطالعه برخی کتاب‌ها مصمم شد، تحت هر شرایطی ادامه‌ی تحصیل دهد و بدون معلم کلاس ششم را به اتمام رساند.
حسن انوری در فروردین سال 1330، در سن 17 سالگی به استخدام رسمی اداره‌ی فرهنگ (آموزش و پرورش) درآمد و در دبستان محمدیه شهر خود معلم شد. انوری همراه با تدریس، دروس دبیرستان را به صورت متفرقه خواند و با شرکت در امتحانات نهایی مراغه دیپلم گرفت. حسن انوری در سال 1337 در کارشناسی رشته‌ی ادبیات دانشگاه تبریز قبول شد و زیر نظر اساتید برجسته آن دانشگاه به تحصیل پرداخت. پس از اخذ مدرک کارشناسی، در اولین دوره کارشناسی ارشد دانشگاه تهران پذیرفته شد. او دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا را در سال‌های 1346 و 1350 در دانشگاه تهران به اتمام رساند. در ۱۳۵۱ از پایان‌نامۀ دکتری‌اش با عنوان «اصطلاحات دیوانی در دورۀ غزنوی و سلجوقی» به راهنمایی دکتر حسن مینوچهر دفاع کرد.
از هم‌شاگردی‌های او در دوره دانشگاه محمدرضا شفیعی کدکنی، علی رواقی، جلیل تجلیل، محمدحسین مصطفوی، حسین ولی‌زاده، حسن مظلوم(بابک)، شمیس شریک‌امین را می‌توان نام برد و از اساتید ایشان بدیع‌الزمان فروزانفر، جلال‌الدین همایی، ذبیح‌الله صفا، پرویز ناتل خانلری، رعد آذرخشی، دکتر فارس (اهل مصر)[۱]
او سال‌ها در دانشگاه تربیت معلم مشغول به تدریس بود و با سازمان کتاب‌های درسی ایران نیز همکاری می‌کرد و حاصل این همکاری بیست‌وسه جلد کتاب درسی بود.
وی از سال ۱۳۴۱ به جمع مؤلفان لغت‌نامۀ دهخدا پیوست و تا سال ۱۳۵۶ تألیف و تدوین بخش‌هایی از حرف «الف» (ام – انسحاب / انسحاج – ای‌یون <مشترک>)، حرف «ب» (بختیار – برآمدگی <مشترک>)، حرف «ر» (رودگران – روشن‌روان <مشترک>)، حرف «ک» (کف – کلمبه <مشترک>)، حرف «م» (موفق شدن – مویینه‌فروش <مشترک> / مهم – می‌ینز <مشترک>) و حرف «ی» (ی – یافتجه <مشترک> / یافتن – یعافیر <مشترک>) لغتنامه را به انجام رساند.
او در سال ۱۳۵۹ دوباره به مؤسسۀ لغتنامه بازگشت و به تألیف لغت‌نامۀ بزرگ فارسی مشغول شد و تا ۱۳۷۳ش بخش‌هایی از «الف» (ال – امسالین) را تألیف کرد. در ۱۳۷۳ش گروهی گرد آورد و تألیف فرهنگ بزرگ سخن را آغاز کرد. این فرهنگ در سال ۱۳۸۱ش به پایان رسید.[۲] از آن پس فرهنگ‌های دیگری بر پایۀ فرهنگ بزرگ سخن تألیف کرد. او در سال ۱۳۷۸ به‌عنوان چهرۀ ماندگار برگزیده شد و در سال ۱۳۸۲ عضو پیوستۀ فرهنگستان و زبان و ادب فارسی شد.[۳]
سوابق علمی و اجرایی
- عضو شورای عالی علمی دايرة المعارف بزرگ اسلامی از 1384 تاکنون
- عضو پيوسته شورای عالی فرهنگستان زبان و ادب فارسی از 1382ش
- عضو هيئت علمی دانشگاه تربيت معلم
- همکاری با سازمان لغتنامه دهخدا از 1349-1350ش
- مؤسس مجموعۀ گنج ادب، 1371ش
- آغازگر فرهنگ‌نامه‌های فارسی، 1371 [۴]
آثار
- بخش‌هایی از لغت‌نامۀ دهخدا: ۶۸۶ صفحه
- اصطلاحات دیوانی دورۀ غزنوی و سلجوقی
- سخن و اندیشه (با همکاری علی‌اصغر خبره‌زاده)
- رزم‌نامۀ رستم و اسفندیار (با همکاری جعفر شعار)
- غم‌نامۀ رستم و سهراب (با همکاری جعفر شعار)
- گزیدۀ اشعار رودکی (با همکاری جعفر شعار)
- دستور زبان فارسی ۱ و۲ (با همکاری حسن احمدی گیوی)
- یک قصه بیش نیست (ملاحظاتی دربارۀ شعر حافظ و اندیشه‌های او)
- نصاب‌الصبیان
- صدای سخن عشق (گزیدۀ غزلیات حافظ)
- بخش‌هایی از لغت‌نامۀ بزرگ فارسی: ۲۱۱ صفحه
- سرپرستی فرهنگ بزرگ سخن و دیگر فرهنگ‌های سخن
- شوریدۀ بی‌قرار (دربارۀ سعدی)
- کلک خیال‌انگیز (فرهنگ بسامدی دیوان حافظ) (با همکاری احمد و فاطمه معین‌الدینی) و....[۵]
پانويس
منابع مقاله
- بی‌نام، نمایۀ احوال و آثار حسن انوری، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله بخارا، خرداد و تیر 1401 - شماره 150 (11 صفحه - از 141 تا 151)
- مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی
- واحد علوم و تحقیقات مرکز زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد