النجعة في شرح اللمعة
النجعة في شرح اللمعة تأليف علامه محمدتقى شوشترى (تسترى) (1282-1374ش) شرحى است استدلالى و بسيار دقيق بر لمعه شهيد اول، كه مى‌توان ادعا كرد بر متن اصلى ترجيح دارد و حاوى نكات جالب فقهى مى‌باشد. از ويژگى‌ها، اين مجموعه نقل صحيح روايات از منابع دست اول و جوامع روايى شيعه است.
| النجعة في شرح اللمعة | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شهید اول، محمد بن مکی (نویسنده)
غفاری، علیاکبر (مصحح) شوشتری، محمدتقی (شارح) |
| عنوان‌های دیگر | اللمعه الدمشقیه. شرح |
| ناشر | مکتبة الصدوق |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1364 ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شهید اول، محمد بن مکی، 734 - 786ق. اللمعه الدمشقیه - نقد و تفسیر فقه جعفری - قرن 7ق. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 11 |
| کد کنگره | BP 182/3 /ش9 ل80259 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ويژگى ديگر اين كتاب تكيه آن بر اقوال قدما و نقل بدون واسطه از منابع فقهى مى‌باشد. مؤلف محترم تلاش كرده روايات مناسب هر باب را تا اندازه مقدور ارائه كند و در اين جهت دستى گشاده داشته و بيش از اندازه‌ى مرسوم در كتب فقهى براى هر مسأله روايت نقل كرده، و حتى از كتب روايى و فقهى اهل سنت نيز بهره جسته است. در 11 جلد به زبان عربى به چاپ رسيد، تمام ابواب فقهى كه در كتاب لمعه مطرح شده را دربرمى‌گيرد.
تصحيح كتاب مذكور را محقق ارجمند على اكبر غفارى به عهده گرفته است.
انگيزه تأليف
مؤلف بيان مى‌دارد: شهيد ثانى در شرح خود مطالبى را نقل كرده است، اما نگفته كه اين مطلب از كجا و چه كتابى نقل شده و آيا درست است يا نه از اين‌رو با مراجعه به مآخذ وسائل الشيعه (مانند كتب اربعه) تصميم گرفتم بر لمعه شرحى بنويسم.
ساختار
به ترتيب كتاب لمعه از باب طهارت شروع و به باب ديات ختم شده است. به شيوه تحليلى و با ذكر مستندات ابتدا متن لمعه ذكر مى‌شود، پس از آن روايات هر باب آمده و در ادامه ديدگاه فقهاى سلف در هر مسأله، مورد تحليل قرار مى‌گيرد.
گزارش محتوا
مؤلف محترم ترتيب ابواب فقهى كتاب لمعه را تحسين كرده و آن را برگرفته از ديدگاه شيخ مفيد در مقنعه دانسته و با ذكر مقدماتى از باب طهارت شروع به تدوين مى‌كند. اين كتاب 11 جلد است و ابوابى كه در هر جلد ارائه شده به ترتيب زير مى‌باشد.
- كتاب الطهاره[۱]
- كتاب الصلاة (الجزء الاول)[۲]
- كتاب الصلاة (الجزء الثانى)[۳]
- كتاب الزكات و الخمس و الصوم[۴]
- كتاب الحج[۵]
- ادامه كتاب الحج، كتاب الجهاد، كتاب الكفارات، كتاب النذر، كتاب القضاء، كتاب الشهادات، كتاب الوقف، كتاب العطية.[۶]
- كتاب التجاره (مكاسب محرمه، بيع، خيارات)[۷]
- كتاب‌الدين، كتاب الرهن، كتاب الحجر، كتاب الضمان، كتاب الحوالة، كتاب الكفالة، كتاب الصلح، كتاب الشركة، كتاب المضاربة، كتاب الوكالة، كتاب الشفعة، كتاب السبق و الرماية، كتاب الجعالة، كتاب الوصايا، كتاب النكاح.[۸]
- دنباله كتاب النكاح، كتاب الطلاق و الخلع و المبارات.[۹]
- كتاب العتق، كتاب التدبير و المكاتبة، كتاب الإقرار، كتاب الغصب، كتاب اللقطة، كتاب إحياء الموات، كتاب الصيد و الذباحة، كتاب الأطعمة، و الأشربة، كتاب الميراث.[۱۰]
- كتاب الحدود، كتاب القصاص، كتاب الديات.[۱۱]
براى نمونه گزارش كتاب الطهارة و كتاب الصلاة به شرح زير است:
در باب طهارت وى پس از تعريف اين اصطلاح فقهى، اصطلاح كتاب الطهور را بر كتاب الطهارة ترجيح مى‌دهد چرا كه طهارت شامل وضو، غسل و تيمم نمى‌شود.
سپس آب را به قليل و كرّ تقسيم مى‌كند و به شرح احكام هر يك مى‌پردازد و در ادامه آب چاه را با تفصيلى كه شهيد مطرح كرده بيان مى‌كند و بر خلاف شهيد معتقد است آب چاه با ملاقات نجاست نجس نمى‌شود.
پس از آن انواع نجاسات و احكام آنها را مطرح كرده و به شرح احكام پاک‌كننده‌ها پرداخته است. در اين بخش هم برخلاف مشهور فقها هر متنجّسى را نجس‌كننده نمى‌داند و معتقد است تنها مايعاتى كه نجس مى‌شوند مى‌توانند منجّس هم باشند.
احكام وضو، غسل و انواع آن و احكام تيمم در ادامه اين جلد مطرح مى‌شود.
مصنف در جلد دوم و سوم احكام و مسائل نماز را با نمازهاى واجب شروع كرده و در ادامه شروط نماز را بيان مى‌كند كه در آن به وقت نماز، قبله، لباس مصلى، مكان نمازگزار و شرايط عمومى صحت نماز مى‌پردازد؛ و کیفیت نماز را اعم از واجبات و مستحبات و مكروهات ارائه مى‌كند.
نماز جمعه، نماز عيدين، نماز آيات، انواع غسل‌هاى مستحبى، نمازهاى مستحبى مانند: نوافل عناوين نمازهایى است كه به شرح آنها پرداخته است.
وى در فصول بعدى به نحوه برطرف كردن اشكالات احتمالى نماز و شك‌هایى كه ممكن است براى مصلى پيش آيد و قضاى نمازهاى ترك شده و نماز مسافر و نماز جماعت مى‌پردازد.