الرد علی الشافعي
الرد علی الشافعي، از آثار حافظ، محدّث، رجالی و فقیه مالکی قرن سوم و چهارم هجری قمری، ابوبکر محمد بن لبّاد قیروانی (250-333ق)، است که بخشی از اختلافات مذهب مالکی و شافعی را در موضوعات فقهی، به‌ویژه طهارت و نماز، نشان می‌دهد. استاد دانشکده شریعت و اصول دین زیتونیه، عبدالمجید بن حمده، این کتاب را تحقیق و تصحیح کرده و برای آن مقدمه‌ای ارزنده نوشته و نویسنده و آثارش و کتاب حاضر را معرفی کرده است.
| الرد علی الشافعي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قیرواني أبي بکر محمد بن اللباد (نويسنده)
حمده، عبد المجید (محقق) حمده، عبد المجید (مقدمه‌نويس) |
| ناشر | دار العرب |
| مکان نشر | تونس |
| سال نشر | 1406ق - 1986م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- عبدالمجید بن حمده ویژگی روشی نویسنده کتاب حاضر را چنین معرفی کرده است:
- ابن لبّاد روش گفتگوی اعتراضی و محاکمه‌آمیز را در پیش گرفته و در بسیاری از موارد این‌گونه می‌پرسد: «کدام‌یک از شما دو نفر به احادیث رسول خدا(ص) احترام بیشتری می‌گذارد؟ مالک یا تو؟!»
- او بر روایات مسند اعتماد دارد و در عرضه و تحلیل دیدگاه شافعی دقت می‌کند و گاه با ملایمت و بیشتر با تندی انتقاد می‌کند.
- ابن لبّاد نسبت به دیدگاه مالک، تعصّب دارد و گرفتار افراطی‌گری شده و به تحقیر شافعی پرداخته و او را به نادانی متهم کرده و اجتهادش را تأویل و تفسیر به رأی شمرده است[۱]. عبدالمجید بن حمده، یادآور شده که بهتر بود که ابن لبّاد از شیوه علمی استفاده می‌کرد و هدفش را کشف حقیقت قرار می‌داد[۲].
ساختار و محتوا
- به گفته عبدالمجید بن حمده، نسخه خطی این اثر مختصر، 2 قسمت است:
- قسمت کامل و بدون عیب: در این بخش، مسائلی از ابواب فقهی، به‌خصوص طهارت و نماز و گاه حجّ، نکاح، رضاع و خرید و فروش بدون نظمی مشخص مطرح شده است.
- قسمت معیوب: برخی از ورق‌های نسخه خطی گرفتار آفت شده و رطوبت، آن را فراگرفته و در پایان هر سطری، کلماتی تلف شده و گاه نصف یک سطر آسیب دیده و در نتیجه قابل استفاده نیست؛ محقق کتاب علی‌رغم این مشکل، کوشیده مضمونش را دریابد و عرضه کند: چند مسئله در مورد کیفیت قضای نمازی که فراموش شده، ولی معلوم نیست چه نمازی بوده (صبح یا ظهر یا...)، قضاوت در اختلافات زناشویی، قسم خوردن، رضاع و زکات[۳].
نمونه مطالب
- ابوبکر محمد بن لبّاد قیروانی در این کتاب، با تحقیر و ملامتِ شافعی و تمجید و مدح مالک سخن گفته است[۴].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.