الحجج المبينة في التفضیل بين مكة و المدينة

الحجج المبينة في التفضيل بين مكة و المدينة، اثر جلال‌الدین سیوطی (متوفی 911ق)، رساله‌ای است کوچک و مختصر در معرفی دو شهر مکه و مدینه و بیان فضلیت آنها که با تحقیق و تعلیق محمد زینهم محمد عزب، منتشر شده است.

الحجج المبينة في التفضیل بين مكة و المدينة
پدیدآوران	سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌‌بکر (نويسنده) عزب، محمد زینهم محمد (محقق)
ناشر	انجمن آثار و مفاخر فرهنگی استان یزد
مکان نشر	مصر - قاهره
سال نشر	1414ق - 1993م
چاپ	1
شابک	‎977-5424-26-7
زبان	عربی
تعداد جلد	1
کد کنگره	/س9ح3 262/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

اثر حاضر، از جمله رسائل کوچک و کم‌حجم سیوطی است که آن را پس از رجوع از سفر حج، در ده صفحه به رشته تحریر درآورده و مطالب آن را، در سه فصل، به شرح زیر، مرتب نموده است:

در فصل نخست، به معرفی اسامی این دو شهر و بررسی معنا و علت تسمیه آن و اقوال مختلف مطرح‌شده پیرامون هریک از آنها، پرداخته است. وی برای مکه، سی نام برشمرده که از جمله آنها، عبارتند از:

1. بکه: سیوطی معتقد است که همان مکه بوده و با آن، هم معناست و فقط حرف میم، بدل به باء شده است. اقوال دیگری نیز در این زمینه نقل شده که سیوطی با تعبیر «قیل» از آنها یاد نموده است؛
2. آمن: به دلیل تحریم قتال در آن؛
3. بلد: به دلیل آیه 3 سوره تین: «و هذا البلد الأمين»؛
4. بلده: به دلیل آیه 91 سوره نمل: «قل إنما أمرت أن أعبد رب هذه البلدة»؛
5. بیت العتیق؛
6. بیت الحرام؛
7. مأمون؛
8. ام‌القری؛
9. نانسه و....

برای مدینه نیز اسامی زیادی ذکر گردیده است که از جمله آنها، می‌توان به طیبه، طابه، مسکینه، مجبوره، مرحومه، عذراء، محبه و محبوبه نام برد.

در فصل دوم، با استفاده از اقوال علما و بزرگانی همچون ابن سراقه، ماوردی، نووی، طبری و...، به ترسیم حدود این دو شهر، پرداخته شده است.

آخرین فصل نیز به بیان فضیلت این دو شهر، اختصاص یافته است. برخی از بزرگان، همچون امام شافعی، نووی، ابن حزم و برخی از صحابه مانند جابر، ابن عمر، ابوهریره، ابن زبیر، عبدالله بن عدی، ابن مسعود و ابودرداء، معتقدند که فضیلت مکه بیشتر بوده و برخی دیگر مانند امام مالک، قائل به فضیلت بیشتر مدینه شده‌اند.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.