الأضداد (اصمعی)
الأضداد، مجموعه‌ای یک جلدی شامل چهار کتاب جداگانه ولی همنام و در یک موضوع از آثار چهار اندیشور گوناگون است که معانی واژگان اضداد را توضیح می‌دهد؛ یعنی هر واژه‌ای که دارای دو معنای مخالف و متقابل است. کتاب چهارم به عنوان «ذیل کتاب الاضداد» آمده است. نویسندگان عبارتند از:
- ادیب، قاری و واژه‌شناس ممتاز قرن دوم قمری، عبدالملک بن قریب اصمعی (حدود 123- 216ق)؛
- ادیب و مقری قرن سوم قمری، ابوحاتم سهل بن محمد بن عثمان سجستانی (165- 255ق)؛
- ادیب، لغت‌شناس، شاعر و قرآن‌پژوه شیعه قرن سوم قمری، یعقوب بن اسحاق بن سکیت (186-244ق)؛
- ادیب و واژه‌شناس حنفی؛ حسن بن محمد بن حسن صغانی (577- 650ق).
| الأضداد(اصمعی، عبدالملک بن قریب) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | اصمعی، عبدالملک بن قریب (نويسنده)
ابوحاتم سجستانی، سهل بن محمد (نويسنده) ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق (نويسنده) صغانی، حسن بن محمد (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | ثلاثة کتب |
| ناشر | المطبعة الکاثوليکية ** معهد تراث الأنبیاء علیهم‌السلام للدراسات الحوزویة الإلکترونیة |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1912م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف6الف6 6190 PJ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
- کشیش یسوعی؛ آگوست هفنر، مجموعه حاضر را تصحیح و منابعش را استخراج و ثبت کرده و توضیحاتی در پاورقی بر آن افزوده و شرح‌حال و فهرست آثار اندیشوران چهارگانه را نیز مطرح کرده است. هفنر، همه واژگان ضدّ را شماره‌گذاری پیاپی کرده است و بر اساس آمار او، اگر به تکراری بودن یا نبودن واژگان توجه نشود، اندیشمندان مذکور در این اثر در مجموع 706 کلمه آورده‌اند که هر یک، دو معنای مخالف دارد.[۱] کشیش یسوعی؛ آنتوان صالحانی، این اثر را در 1912م منتشر کرده است.
الأضداد (اصمعی)
تعداد 105 کلمه ضدّ آورده است؛ از جمله نوشته: «یقال: المسجور المملوّ و المسجور الفارغ»[۲] کلمه «مَسجُور» دو معنای مخالف دارد: پُر و خالی.
الأضداد (سجستانی)
تعداد 170 کلمه ضدّ آورده است؛ مثلاً «جَعد» به سخی و بخیل، هر دو گفته می‌شود.[۳] الاضداد سجستانی در مقاله‌ای با نام الأضداد معرفی شده است.
الأضداد (ابن سکیت)
تعداد 94 کلمه ضدّ آورده است؛ مثلاً «البَیِّع» به خریدار و مشتری، هر دو گفته می‌شود.[۴] و «المُعَبَّد» به «خوار و ذلیل» و نیز به «محترم و عزیز»، هر دو گویند.[۵]
الأضداد (صغانی)
تعداد 337 کلمه ضدّ آورده است؛ مانند «أرض هِرشَمَّة» به زمین سخت و نرم، هر دو گفته می‌شود.[۶] صغانی یادآور شده است که برخی از این کلمات در نظر من از اضداد نیست؛ ولی برای جامعیت اثرم آورده‌ام تا نگویند فلانی از اضداد مشهور و ثابت غفلت ورزیده است.[۷]
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.