ابن سکیت، یعقوب بن اسحاق
ابویوسف یعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی (۱۸۶ـ۲۴۴ق)، معروف به ابن سکیت، استاد ادب و لغت‌شناسی، شاعر، عالم به علوم قرآنی، از بزرگان امامیه، از اصحاب امام جواد و امام هادی(ع) و نویسنده «إصلاح المنطق».
| یعقوب بن اسحاق اهوازی | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | بعقوب بن اسحاق دورقی اهوازی |
| نام پدر | اسحاق |
| ولادت | 186ق |
| محل تولد | دورق(شادگان امروزی) در استان خوزستان، ایران |
| محل زندگی |
|
| شهادت | پنجم رجب سال 244ق |
| طول عمر | 58سال |
| دین | اسلام |
| مذهب | تشیع |
| اطلاعات علمی | |
| اساتید | |
| برخی آثار | اصلاح المنطق |
ولادت
ابویوسف یعقوب بن اسحاق، در سال 186ق در «دورق» (شادگان امروزی) از شهرهای خوزستان، به دنیا آمد. البته برخی بغداد را محل ولادت او دانسته‌اند[۱].
تحصیلات
ابن سکیت از مجلس درس استادانی چون ابوعمرو شیبانی، فرّاء، ابن اعرابی، اثرم و نصران خراسانی که همه از مشاهیر علم و ادب آن روز بودند، بهره برد. وی مدتی را نیز به‌‌منظور آشنایی بیشتر با زبان فصیح و اصیل عربی به رسم آن روز در صحرا نزد بدویان گذراند و چون به بغداد بازگشت، ضمن بهره گرفتن از محضر دانشمندان به تعلیم و تربیت کودکان پرداخت و از جمله چندی با پدر خود در محله درب القنطره بغداد به این کار مشغول شد. سپس آموزش فرزندان بزرگان از جمله فرزندان محمد بن عبدالله بن ابی‌طاهر و متوکل خلیفه عباسی را برعهده گرفت. وی حتی آنگاه که به تدریس در رشته‌های گوناگون ادب مانند نحو، لغت، شعر، روایت و علوم‌قرآنی می‌پرداخت، باز از دانش‌اندوزی بازنایستاد و دیری نپایید که به جرگه دانشمندان عصر خود همچون ابن اعرابی و ابوالعباس ثعلب پیوست و به‌‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین لغت‌شناسان و سخن‌سنجان شناخته شد[۲]. ابن سکّیت به شعر، تاریخ و جغرافیا، گیاه‌شناسی، ستاره‌شناسی و جانور‌شناسی علاقه‌مند بود. او علاوه بر داشتن جایگاه علمی، راوی و محدث توانمندی نیز بشمار می‌رفت که بیشتر منابع روایی و علم رجال سنی و شیعه او را ثقه دانسته‌اند[۳].
شهادت
سرانجام این یار وفادار و عالم بزرگ شیعی، در پنجم رجب سال 244ق به دست متوکل عباسی و به جرم تشیع به شهادت رسید و در سامرا به خاک سپرده شد[۴].
آثار
- القلب و الإبدال؛
- إصلاح المنطق؛
- الأضداد؛
- الألفاظ؛
- شرح ديوان الخنساء؛
- شرح دیوان نابغه ذبیانی؛
- المقصور و الممدود؛
- شرح ديوان الحطيئة؛
- منطق الطير و منطق الرياحين؛
و...[۵].
پانویس
منابع مقاله
- اسلام‌پور، عسکری، «جرعه‌نوشان اقیانوس امام هادی(ع)»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله فرهنگ کوثر، زمستان 1386- شماره 72 (12 صفحه- از 123 تا 134).
- فروغی ابری، اصغر؛ عباسیان هراتی، علی‌اکبر، «واکاوی جایگاه علمی و آموزشی ابن سکّیت»، پایگاه مجلات تخصصی نور، مجله شیعه‌شناسی، تابستان 1399- شماره 70 رتبه علمی - پژوهشی /ISC (22 صفحه - از 39 تا 60).
- فاتحی‌نژاد، عنایت‌الله، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1388.