اشکوری گیلانی نجفی، سید ابوالقاسم بن معصوم
سید ابوالقاسم بن معصوم اشکوری گیلانی نجفی (متوفی 1325ق/1907م)، از عالمان شیعی و مدرسان حوزه علمیه نجف اشرف، شاگرد میرزای رشتی و میرزای شیرازی است که در اواخر عمرش مرجع تقلید برخی مناطق اهل گیلان شد و پس از مریضی، حکم به لزوم عدول مقلدین از تقلیدش داد. مهمترین اثر ایشان بغية الطالب في شرح المكاسب است.
| نام | اشکوری گیلانی نجفی، سید ابوالقاسم بن معصوم |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | سید معصوم گیلانی |
| متولد | |
| محل تولد | اشکورات گیلان |
| رحلت | 1325ق - مدفون در صحن شریف علوی حجره شماره۲ |
| اساتید | میرزا حبیب‌الله رشتی |
| برخی آثار | بغية الطالب في شرح المكاسب |
| کد مؤلف | AUTHORCODE21128AUTHORCODE |
نسب
وی از لحاظ نسب، حسینی است. به لحاظ محل تولدش او را اشکوری (اشکور شامل 157 آبادی است از توابع گیلان در شمال ایران) می‌خوانند و از لحاظ محل رشد و دفنش نجفی نامیده شده است[۱].
ولادت و تحصیل
او در اشکور به د نیا آمد و در آنجا مقدمات علوم از حفظ قرآن و صرف و نحو و... از مقدمات ادبی را آموخت. وی همچنین به آموختن برخی علوم کلامی و حکمت یونانی در قزوین پرداخت. پس از مدتی عزم سفر به نجف اشرف کرد. او در نجف همواره در دروس علما در رفت‌وآمد بود و شب و روزش به درس و بحث و تدریس می‌گذشت، تا اینکه محضر میرزای رشتی را درک کرد و در محضر او و میرزای شیرازی ماند و پس از وفات اساتیدش به مرجعیت در گیلان رسید[۲].
فرزندان
از وی دو فرزند پسر به‌جا مانده است: سید حسین از علمای شهر رشت و سید محمد[۳].
در کلام دیگران
آقابزرگ تهرانی، درباره وی از عبارات «عالم ورع و فقیه مشهور...» استفاده می‌کند و سپس می‌نویسد: او از شاگردان میرزا حبیب‌الله رشتی بود که در اواخر عمرش مرجع تقلید برخی نواحی شهرش، شد. شیخ نوری از وی خواب‌های صادقه‌ای در دارالسلام نجف از کرامات امیرالمؤمنین(ع) نقل می‌کند. آقابزرگ می‌نویسد: او تصانیف زیادی در فقه و اصول دارد...[۴]. در معجم رجال الفكر نیز از وی با عبارات: «فقیه اصولی، عالم متبحر، فاضل جلیل، محقق ثقه، معروف بالورع و الصدق و الثقة و العدالة، من أساتذة الفقه و الأصول في النجف المعترف لهم بالفضيلة...» یاد می‌کند و یادآور می‌شود که از مواردی که دلالت بر فضیلت و ورع و تقوای او دارد، اشاره او به لزوم عدول از تقلیدش، پس از عروض مرض برایش است. سید، پس از مریضی‌اش اعلان کرد که تقلید از وی جایز نیست و مقلدانش باید از وی عدول کنند[۵].
اساتید
از میان اساتید او می‌توان اشخاص زیر را ذکر کرد:
- شیخ مرتضی انصاری؛
- میرزای شیرازی؛
- سید حسین ترک؛
- میرزا حبیب‌الله رشتی (مهمترین استادش).
شاگردان
شاگردانش نیز افرادی از طلاب گیلان و سایرین بودند که از میان آنان می‌توان سید محمود حسینی مرعشی، پدر آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی را نام برد[۶].
وفات و مدفن
او پس از طی مرضی طولانی و سختی و تحلیل قوای حسی و عروض فراموشی و سکوت که از روی تعطیلی حواسش برایش رخ داده بود، در روز یکشنبه، هفدهم شوال سال 1325ق، مطابق با 1907م، از دنیا رفت و در نجف اشرف در حجره کنار باب سلطانی در سمت راست صحن شریف، دفن شد[۷].
آثار
از او مجموعه‌ای از مؤلفات فقهی و اصولی باقی مانده که به اعتقاد بعضی، برخی از آن‌ها از املای استادش میرزا حبیب‌الله رشتی است. از آثارش می‌توان موارد زیر را نام برد:
- جواهر العقول، حاشیه بر رسائل شیخ مرتضی انصاری (تقریرات درس استادش میرزای رشتی)؛
- بغية الطالب في شرح المكاسب (از اول کتاب بیع تا مسئله تعارض مقومین)؛
- مباحث الألفاظ في أصول الفقه؛
- رسالة في اللباس المشكوك أنه من غير مأكول اللحم؛
و...[۸].
پانویس
منابع مقاله
اشکوری، سید ابوالقاسم، بغية الطالب في شرح المكاسب، تحقیق شیخ حلمی سنان، أنوار الهدی، بیجا، چاپ اول، 1422ق.