ادهم، میرزا ابراهیم
میرزا ابراهیم اَدْهَم (د ۱۰۶۰ق/ ۱۶۵۰م)، فرزند میرزا محمدرضی آرتیمانی، از شعرای شیعه مذهب و قلندروش عصر صفویه.
| ادهم، میرزا ابراهیم | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | ادهم، میرزا ابراهیم؛ |
| نام‌های دیگر | ادهم، میرزا ابراهیم فرزند میرزا محمد رضی آرتیمانی؛ |
| تخلص | ادهم؛ |
| نسب | آرتیمانی؛ |
| نام پدر | میرزا محمد رضی آرتیمانی؛ |
| ولادت | ح ۱۰۲۰ق؛ |
| محل تولد | آرتیمان تویسركان؛، ایران؛ |
| محل زندگی | ایران، هند؛ |
| رحلت | د ۱۰۶۰ق؛ |
| مدفن | شاه جهان‌آباد (دهلی)؛ |
| طول عمر | ح40؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | شیعه؛ |
| پیشه | شاعر؛ |
| منصب | از درباریان شاه جهان؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | شاعر؛ |
| اساتید | میر محمدباقر داماد استرابادی اصفهانی؛ |
| مشایخ | |
| معاصرین | حكیم داوود، شاه جهان؛ |
| برخی آثار | 1 ساقی‌نامه؛ |
ولادت
او در آرتیمان تویسركان به دنیا آمد. با توجه به درگذشت وی (۱۰۶۰ق) و اینكه در هنگام مرگ ۴۰ سال داشت، می‌توان گفت كه در حدود سال ۱۰۲۰ق/ ۱۶۱۱م زاده شده است.
پدر، مادر
ادهم در خانواده‌ای اهل شعر و ادب پرورش یافت. پدر وی میر محمد رضی از شاعران صوفی مشرب بود كه در اصفهان به جمع میرزایان دفتر شاه عباس اول درآمد و سپس با زنی از خاندان صفوی ازدواج كرد؛ ازاین‌‌روی میرزا ابراهیم ادهم از جانب مادر صفوی بود.
تحصیلات
از تحصیلات او اطلاع چندانی در دست نیست، جز آنكه چندی نزد میر محمدباقر داماد استرابادی اصفهانی شاگردی كرد
راه یافتن به دربار
و سپس رهسپار هند شد و به پایمردی حكیم داوود، معروف به تقرب خان، از امرای عهد شاه جهان، به دربار راه یافت و با یكی از نوادگان شاه ازدواج كرد.
وفات
اما به سبب ارتكاب مناهی و حركات ناشایست، منزلت خویش را از دست داد و به زندان افتاد و سرانجام در شاه جهان آباد (دهلی) درگذشت، یا به روایتی دیگر كشته شد.
آثار
اشعار میرزا ابراهیم به سبك پیشینیان و مشحون از ابهام و تمثیل است.
به نظر می‌رسد كه وی در روزگار خود از شهرتی برخوردار بوده، زیرا صائب تبریزی (د ۱۰۸۱ق) یكی از اشعار او را در یكی از غزل‌های خویش تضمین كرده است.
ادهم ابیاتی در ستایش خاندان عصمت سروده است.
1-دیوان،
گفته شده كه وی دیوان مختصری داشته است، برخی شمار اشعار وی را ۵ هزار و برخی دیگر چون صاحب قصص الخاقانی بیش از ۱۰ هزار بیت دانسته‌اند. به نظر می‌رسد نسخه‌ای كه با عنوان دیوان ابراهیم ادهم در كتابخانه‌ها موجود است، متعلق به ادهم دیگری است.
2-ساقی‌نامه،
گلچین معانی، «ساقی‌نامۀ» وی را كه احتمالاً بخشی از دیوان او بوده، در تذكرۀ پیمانه به چاپ رسانده است. این «ساقی‌نامه» كه مشتمل بر قریب ۲۳۰ بیت است، در شیوایی و استواری و شهرت به مرتبۀ ساقی نامۀ پدرش نمی‌رسد.
گلچین معانی یك مثنوی در تتبع مخزن الاسرار و مثنوی دیگری با عنوان رفیق السالكین نیز به وی نسبت داده است. از آنجا كه این دو مثنوی در نسخۀ خطی دیوانی آمده كه احتمالاً سرایندۀ آن كسی دیگر است، در انتساب این مثنوی نیز به وی می‌توان تردید كرد. برخی نیز ازهار گلشن یا درة التاج را از میرزا ابراهیم ادهم دانسته‌اند، اما این منظومه نیز از آن كسی دیگر به نام ابراهیم بردعی تبریزی هیبتی گلشنی متوفای ۹۴۰ق است. [۱].
پانویس
- ↑ آریا، غلامعلی، ج7، ص367-366
منابع مقاله
آریا، غلامعلی، دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ه‌المعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.