ابن عابدین، محمدامين
محمدامین بن عمر بن عبدالعزیز بن احمد بن عبدالرحیم بن محمد صلاح‌الدین (1198-1252ق/1784-1836م)، فقیه و پیشوای حنفیان شام.
| ابن عابدین، محمدامین بن عمر بن عبدالعزیز بن احمد بن عبدالرحیم بن محمد صلاح‌الدین؛ | |
|---|---|
 | |
| نام کامل | محمدامین بن عمر بن عبدالعزیز بن احمد بن عبدالرحیم بن محمد صلاح‌الدین؛ |
| نام‌های دیگر | ابن عابدین، محمدامین بن عمر؛ |
| تخلص | ابن عابدین؛ |
| نسب | اسماعیلی؛ |
| نام پدر | عمر بن عبدالعزیز؛ |
| ولادت | 1198ق؛ |
| محل تولد | شام؛ |
| محل زندگی | دمشق؛ |
| رحلت | 1252ق؛ |
| مدفن | مقبره باب‌الصغیر دمشق؛ |
| طول عمر | 54؛ |
| خویشاوندان | محمد صلاح‌الدین(جد اعلا)، علاءالدین محمود(پسر)، احمد عابدین(برادرزاده)؛ |
| دین | اسلام؛ |
| مذهب | حنفی؛ |
| پیشه | فقیه و پیشوای حنفیان شام؛ |
| منصب | پیشوای حنفیان شام؛ |
| اطلاعات علمی | |
| درجه علمی | مرجعیت در فتوی؛ |
| اساتید | شاکر عَقّاد، سعید حموی شیخ القرّاء، عبدالقادر و ابراهیم بن اسماعیل نابلسى، هبه‌الله بعلى؛ |
| مشایخ | |
| شاگردان | علاءالدین محمود، احمد عابدین، عبدالغنى میدانى، آلوسى، عارف حکمت بک، عمر بن احمد عقّاد؛ |
| برخی آثار | 1- ردّالمحتار على الدر المختار فى شرح تنویر الابصار، 2- العقود الدریه فى تنقیح الفتاوی الحامدیه، 3- مجموعه رسائل ابن عابدین؛ |
او به جهت انتساب به جد اعلایش محمد صلاح‌الدین معروف به عابدین، به ابن عابدین شهرت یافت.
نسب وی را به اسماعیل فرزند امام جعفر صادق(ع) مى‌رسانند.
ابن عابدین، عنوان چند فقیه حنفى، که در اواخر دوران حکومت عثمانى در شامات مى‌زیستند.
تحصیلات، اساتید و مشایخ
ابن عابدین پس از حفظ قرآن، تجوید و قرائت، برخى علوم دیگر را از شیخ سعید حموی شیخ القرّاء دمشق فراگرفت و در این هنگام بر مذهب شافعى بود. آنگاه به ملازمت شاکر عَقّاد پرداخت و از وی دانش آموخت. او به تشویق استادش از مذهب شافعى به حنفى عدول کرد و در این مذهب شهرتى یافت و به مرجعیت در فتوی رسید.
پدرش بازرگان بود و برای تجارت به هند سفر مى‌کرد و از آنجا برای مطالعه او کتاب مى‌آورد.
از استادان و مشایخ او علاوه بر دو استاد مذکور مى‌توان از عبدالقادر و ابراهیم بن اسماعیل نابلسى و هبةالله بعلى شارح الاشباه و النظائر یاد کرد. پسرش علاءالدین محمود و برادرزاده‌اش احمد عابدین، عبدالغنى میدانى، آلوسى، عارف حکمت بک، عمر بن احمد عقّاد و دیگران از او دانش آموخته یا اجازه دریافت داشته‌اند.
وفات
وی در دمشق درگذشت و در مقبره باب‌الصغیر در خاک سپرده شد.
آثار
چاپی
- ردّالمحتار على الدر المختار فى شرح تنویر الابصار،که حاشیه‌ای است بر الدر المختار حصکفى که خود شرحى است بر تنویر الابصار غزی. این کتاب در 5 جلد، نخستین بار در 1243ق در کلکته چاپ شده است و حاشیه ابن عابدین نیز نامیده مى‌شود. پسرش تکمله‌ای بر آن افزوده و آن را به پایان رسانده است؛
- العقود الدریه فى تنقیح الفتاوی الحامدیه، که از مشهورترین آثار ابن عابدین به شمار مى‌رود و در بولاق در 1270 و 1300ق به چاپ رسیده است؛
- عقود اللالى فى الاسانید العوالى (دمشق، 1302ق)،
- مجموعه رسائل ابن عابدین، مشتمل بر بیش از 30 رساله (دمشق، 1301ق)،
- منحه الخالق، حاشیه بر کتاب البحر الرائق فى شرح الدقائق، در 8 جزء (قاهره، 1916م)،
- نسمات الاسحار على شرح المنار المسمى بافاضه الانوار، در اصول و حاشیه‌ای است بر شرح حصکفى بر کتاب المنار تألیف نسفى (استانبول، 1300ق، قاهره، 1328ق/1910 و 1979م).
خطی
- القاب الزحاف و العلل، در عروض،
- التعلیقات فى تحقیق مافى النقایه،
- فتح رب الارباب بحواشى لب الالباب بشرح نبذه الاعراب. دو نسخه از این کتاب موجود است،
- نزهه النواظر على الاشباه و النظائر؛
- همچنین ذیل تاریخ مرادی، حاشیه‌ای بر تفسیر بیضاوی و مطول و آثاری دیگر به او نسبت داده شده است (بغدادی، 2/367- 368)[۱].
پانویس
- ↑ سلیم، عبدالامیر، ج4، ص168
منابع مقاله
سلیم، عبدالامیر، دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائر‌ةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377.
وابسته‌ها
رد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار
العقود الدرية في تنقيح الفتاوى الحامدية
قرة عيون الاخيار لتكلمة رد المختار علی الدر المختار شرح تنوير الابصار
رد المحتار علی الدر المختار: حاشیة ابن عابدین
البحر الرائق شرح كنز الدقائق (في فروع الحنفیة)
أساسیات التحریر و فن الکتابة بالعربیة
من العقود الدریة في تنقیح الفتاوي الحامدیة
تنبیه الولاة و الحکام علی أحکام شاتم خیر الأنام او أحد أصحابه الکرام علیه و علیهم الصلاة و السلام
رد المحتار على الدر المختار: حاشیة إبن عابدین
مقاصد الوسائل و المعاني و الغايات عند السادة الحنفية
شرح شرح المنار للعلامة الشامی في أصول الفقه المسمی نسمات الأسحار
شرح المنظومة المسماة بعقود رسم المفتي
حاشية رد المحتار على الدر المختار شرح تنویر الأبصار في فقه مذهب الإمام أبي حنیفة النعمان
[[حاشیة العلامة الفقیه الفهامة النبیه خاتمة المحققین الشیخ محمد أمین الشهیر بإبن عابدین المسماة برد المحتار علی الدر المختار شرح تنویر الأبصار في فقه الإمام الأعظم أبي حنیفة النعمان]]
الأشباه و النظائر و بحاشیته نزهة النواظر علی الأشباه و النظائر
العقود الدریة في تنقیح الفتاوی الحامدیة في الفقه الحنفي
الفوائد العجيبة في إعراب الكلمات الغریبة