كلمة الله العليا
| نام کتاب | کلمة الله العلیا |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | ترجمه، تجزیه و ترکیب کلام الله |
| پدیدآورندگان | آدینهوند لرستانی، محمدرضا (نويسنده) |
| زبان | فارسی |
| کد کنگره | BP 82/8 /آ4ک8 |
| موضوع | قرآن - اعراب
قرآن - برگزیدهها - ترجمهها قرآن - صرف و نحو |
| ناشر | اسوه |
| مکان نشر | تهران - ایران |
| سال نشر | 1377 هـ.ش |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE11537AUTOMATIONCODE |
معرفى اجمالى
«كلمة الله العليا؛ ترجمه، تجزيه و تركيب كلام الله»، از آثار مفصّل نحوى بزرگ معاصر حضرت آیت‌الله محمد رضا قبادى آدينه‌وند (لرستانى) (متوفى 1393ش) است. نويسنده در آن، همه آيات قرآن كريم را به سبك تفسير ترتيبى و با تأكيد بر مباحث صرفى و نحوى، افزون بر ترجمه به زبان فارسى، از آغاز تا انجام، نخست تجزيه و بعد تركيب كرده و به اين ترتيب خصوصيات صرفى و جايگاه نحوى هر واژه قرآنى را روشن ساخته است. اين اثر به زبان فارسى و در شش جلد نوشته شده است. كتاب حاضر، هر چند مستند نيست و متأسفانه نويسنده هيچ ارجاع و استنادى به‌صورت پاورقى يا پى‌نوشت و يا درون‌متنى نياورده و حتى منابع مورد استفاده‌اش را به‌صورت كلى يا دقيق مشخص نكرده ولى با نظر به تخصص ايشان در زمينه زبان و ادبيات عربى و سابقه بسيار طولانى در تدريس صرف‌ونحو كه بيش از شصت سال ادامه يافته، در موضوع ترجمه و تفسير ادبى و اعراب قرآن كريم از منابع نفيس و معتبر و قابل توجّه در حوزه‌هاى علميه به شمار مى‌رود. ترجمه‌اى كه در اين اثر از آيات قرآن كريم ارائه شده؛ دقيق، رسا و شيوا است.
ساختار
كتاب حاضر از مقدمه نويسنده و متن اصلى -مشتمل بر ترجمه و تفسير ترتيبى با تأكيد بر بُعد ادبى و صرفى و نحوى كلمات قرآن كريم- تشكيل شده است. سوره‌ها و آيات مطرح شده به ترتيب جلدهاى كتاب عبارتند از: 1- از سوره فاتحه تا آيه 147 سوره نساء، 2- از آيه 148 سوره نساء تا آيه 93 سوره توبه، 3- آيه 94 سوره توبه تا آيه 75 سوره كهف، 4- ادامه آيه 75 سوره كهف تا آيه 46 سوره عنكبوت، 5- ادامه آيه 46 سوره عنكبوت تا آيه 38 سوره جاثيه و 6- آيه اول سوره احقاف تا پايان سوره ناس. زبان و ادبيات اين اثر، عربى- فارسى و همراه با اصطلاحات علوم اسلامى است.
گزارش محتوا
درباره محتواى اين اثر چند نكته گفتنى است:
1. هر چند نويسنده در بحث تجزيه، در مورد الرَّحْمنِ الرَّحيمِ نظر خودش را مشخص نكرده و چنين نوشته: «اما كلمه الرَّحْمنِ‌ِ: ابن مالك و اعلم گفته‌اند: عَلَم است براى ذات حقّ تعالى و «ال» آن زايده لازمه است ولى ديگران گفته‌اند: صفت مشبّهه يا صيغه مبالغه است. بنا بر قول اول الف و لام آن حرف تعريف و بنا بر قول دوم موصول اسمى است. «الرَّحيمِ» صفت مشبّهه است و به عقيده و نظريه محققين صيغه مبالغه است و «ال» آن حرف تعريف است». امّا از آنجا كه او آيه مباركه «بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحيمِ» را چنين ترجمه كرده است: به نام خداوند بسيار بخشنده و بسيار مهربان [۱]. معلوم مى‌شود كه در نظر ايشان هر دو كلمه رحمان و رحيم، صيغه مبالغه هستند.
2. همچنين نويسنده گاه افزون بر ترجمه، تجزيه و تركيب، به تفسير نيز پرداخته است. او به‌طور مثال در آغاز سوره بقره تحت عنوان تفسير چنين نوشته است: عصر حضرت موسى (ع) عصرى بود كه بسيارى از جهال، فريفته سحر ساحران و كهانت كاهنان و شعبده‌بازان و دنباله‌رو آنان بودند. حضرت موسى (ع) با اظهار و ارائه معجزات، سحارترين سحره را محكوم، مغلوب، عاجز، ملزم به تسليم و اطاعت از خود نمود.. .. وجود مبارك خاتم الانبياء (ص) در زمانى كه مردم عرب به فصاحت و بلاغت فصحا و بلغاى خود مى‌باليدند و غير خودشان را اعجمى يعنى گنگ مى‌پنداشتند و شعرا و خطبايشان به انشاى اشعار و ايراد خطابه‌هاى غراء به همديگر مفاخرت و مباهات مى‌ورزيدند ظهور فرمودند. پيغمبرى كه هم زبان و بيانش اعجاز بود. .. و هم آيات بينات و كلمات محكمات كتاب مجيدش [۲].
3. نويسنده در اين اثر، گاه اشعارى كه خودش سروده براى توضيح مطالب كتاب افزوده است [۳]. برخى از اشعار زيبا و پرمعناى ايشان در ذيل آيه مباركه «وَ قُلِ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذى لَمْ يَتَّخِذْ وَلَداً وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ فِى الْمُلْكِ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىٌّ مِنَ الذُّلِّ وَ كَبِّرْهُ تَكْبيراً» [۴]. چنين است: خداوند بخشنده مهربان* همان آفريننده جسم و جان* ندارد شريك و شبيه و نظير* عليم و قديم است حىّ و قدير*. .. نه بر اوج ذاتش پرد مرغ وهم* نه بر ذيل وصفش رسد دست فهم* نه ادراك بر كنه ذاتش رسيد* نه فكرت به غور صفاتش رسيد [۵].
4. به نظر مى‌رسد ترجمه حاضر از روى دقت و تأمل و با رعايت امانت و همراه با بهره‌مندى از رسايى و شيوايى زبان شيرين فارسى انجام شده است؛ به عنوان مثال، ايشان آيه اول سوره توبه «بَراءَة مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ إِلَى الَّذينَ عاهَدْتُمْ مِنَ الْمُشْرِكين» را چنين ترجمه كرده است: اين اعلام بيزارى خدا و پيامبر او به كسانى از مشركان است كه با آنها عهد بسته‌ايد [۶]. و همچنين او سوره ناس را اين گونه به زبان فارسى برگردانده است: به نام خداوند بسيار بخشنده و بسيار مهربان. بگو (اى پيامبرم) پناه مى‌برم به پروردگار مردم. و به مالك و حاكم مردم. و به خدا و معبود مردم. از شرّ وسواس خنّاس. كه در سينه‌هاى مردم وسوسه مى‌كند. خواه جنّ باشد خواه انسان [۷].
وضعيت كتاب
براى كتاب حاضر، نه تنها فهرست‌هاى فنى بلكه متأسفانه فهرست منابع و حتى موضوعات نيز فراهم نشده است. همچنين كتاب حاضر مستند نيست و هيچ‌گونه پاورقى يا پى‌نوشتى ندارد و حتى عناوين كتاب‌هاى مورد استفاده نيز مشخص نشده است.
پانويس
منابع مقاله
مقدمه و متن كتاب.