الشافي في شرح أصول الكافي
" الشافى فى شرح الكافى" اثر ملّا خليل بن الغازى القزوينى (م 1098 ق) به زبان عربى است. كه توسط آقاى محمد حسين درايتى تحقيق شده است.
| نام کتاب | الشافي في شرح أصول الکافي |
|---|---|
| نام های دیگر کتاب | الکافی. اصول. شرح |
| پدیدآورندگان | درایتی، محمدحسین (محقق)
کلینی، محمد بن یعقوب (نويسنده) قزوینی، خلیل بن غازی (شارح) حلی، عبدالحلیم (محقق) جلیلی، نعمت الله (محقق) |
| زبان | عربی |
| کد کنگره | BP 129 /ک8 ک22027 |
| موضوع | احادیث شیعه - قرن 4ق.
کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی - نقد و تفسیر |
| ناشر | موسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر |
| مکان نشر | قم - ایران |
| سال نشر | 1388 هـ.ش یا 1430 هـ.ق |
| کد اتوماسیون | AUTOMATIONCODE3641AUTOMATIONCODE |
دو شرح فارسى و عربى به نام: الصافى فى شرح الاصول الكافى و الشافى فى شرح الاصول الكافى، از مولف موجود مى باشد. شرح فارسى آن در سال 1332 ق، در هند به چاپ رسيده است؛ ولى شرح عربى آن تاكنون مخطوط بوده است.
انگيزه تاليف
از آن جايى كه ملّا خليل قزوينى، مسلك اخبارى داشته، انگيزه خود را در تأليف اين كتاب، وجود اشكالاتى در برخى از شروح الكافى مى‌داند كه به زعم وى، منشأ آن، ورود برخى آراى فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حديث است. به همين جهت، وى تلاش مى‌كند كه با اعتماد به دسته‌اى از آيات قرآن و بدون بهره‌گيرى از استدلال عقلى، به تفسير معانى حديث و برخى متشابهات آيات بپردازد.
ويژگى، روش و ساختار كتاب
شرح با مقدمه‌اى از دبير كنگره بين المللى شيخ كلينىو سپس محقق، در مورد شخصيت و آثار شارح و زندگانى وى آغاز، و در ادامه متن كتاب الكافى شرح مى گردد.
از ويژگى اين شرح، تفسير آيات قرآن كريم و روايات اهل بيت عليهم السلام است، كه شارح توانسته، به نتايجى در خصوص اثبات امامت امير المؤمنين(ع) و ائمّه معصوم عليهم السلام نائل شود همچنين در اين كتاب، به شرح و توضيح لغات غريبه، ضبط صحيح اسما، اماكن، روات و ... پرداخته شده و شناسايى برخى رجال سلسله سند و نسخه‌شناسى اى بر كتاب انجام گرفته است.
به عقيده او برخى از شروح اصول الكافى، مشتمل بر اشكالاتى است كه منشأ آن، ورود برخى از آراى فلاسفه و معتزله و نيز برخى اجتهادات مخالفان در جوامع اوّليه روايى اصحاب اماميه (اصول حديثى) بوده است. هر گرو در حلّ مشكلات و تفسير مبهمات، بدون اعتماد به محكمات، صرفاً به آراى شخصى خود استناد و اعتماد كرده‌اند، و هر طايفه، خود را امام و مقتداى خويش قرار داده‌اند. از اين رو، وى در اين شرح، تلاش دارد بدون بهره گيرى از آراى ظنّى و استدلالات عقلى، بلكه با اعتماد به محكمات آيات، به تفسير و شرح برخى متشابهات بپردازد. در اين رهگذر نيز، به نتايج جالبى در خصوص اثبات امامت امير المؤمنين على عليه السلام و اولاد طاهرينش دست يافته است كه مى‌توان آن را ويژگى بارز اين شرح دانست .چنانچه گفته شد از ويژگى اين شرح را مى‌توان به تفسير نمون آيات و روايات اشاره كرد .
مؤلّف در تفسير آيات قرآن از شيوه كلامى، بهره گرفته است، به طورى كه روش او در خصوص تفسير آيات متشابه قرآنى، دو گونه است: يا به شكل ابداء احتمالات گوناگون و غير متناقض با يكديگر است كه ممكن است از يك آيه اراده شود؛ زيرا به عقيده شارح، قرآن، داراى ظاهر و باطن است و باطن قرآن، بطون كثيره‌اى دارد، چنانچه در حديث آمده است: «قرآن، حمّال ذو وجوه» يا تفسير آيه متشابه، از طريق نقل و روايت، با حذف منقول عنه است.
به گفته شارح، از ميان احتمالات مختلفى كه در تفسير يك آيه يا روايت بيان مى‌شود، احتمالى كه ابتدا مطرح مى‌شود، نسبت به احتمال لاحق، از اولويت و وجاهت بيشترى برخوردار است و هر گاه، احتمال لاحق، با عبارت: «و يحتمل» و «و يمكن» آغاز شده باشد، نشانگر آن است كه تفاوت ميان معناى سابق و لاحق، چشمگير و قابل توجه است؛ ولى هر گاه، احتمال لاحق، با «أو» آغاز شود، تفاوت ميان دو معنا و احتمالْ اندك است.
هرگاه احتمال لاحق، با «إمّا» يا به صورت احتمالات متعدّد مانند: احتمال اوّل و دوم و ... ذكر شود، تفاوت ميان احتمالات، بسيار اندك است.
نسخ كتاب: شايان ذكر است كه نسخه گوناگونى از اين كتاب، در دسترس است كه در اين تحقيق، از دو نسخه معتبر استفاده شده است: نسخه‌اى كه دو بار در حضور شارح، با نسخه او سماع و مقابله شده و داراى حواشى بسيار عالمانه‌اى از برخى شاگردان شارح است، و نسخه اهدايى شارح، به دارنده كتاب.
منابع مقاله
1-متن و مقدمه كتاب
2-كافى پژو(گزارش پايان نامه مرتبط با كلينى و الكافى)، ص: 30
پیوندها
مطالعه کتاب الشافي في شرح أصول الکافي در پایگاه کتابخانه دیجیتال نور