مهدویت و عقل و دین
مهدویت و عقل و دین ، تألیف محمدباقر شریعتی سبزواری (متولد 1319ش)، به تحلیل موضوع اعتقادی مهدویت میپردازد و ابعاد آن را از منظر عقل، دین و اصول عقاید اسلامی مورد بررسی قرار میدهد تا به شبهات و پرسشهای مطرح شده در خصوص غیبت، ظهور، و نقش امام عصر(عج) در تاریخ بشریت پاسخ دهد.
| مهدویت و عقل و دین | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شریعتی سبزواری، محمدباقر (نويسنده) |
| ناشر | مؤسسه بوستان کتاب (مرکز چاپ و نشر دفتر تبليغات اسلامی حوزه علميه قم) |
| مکان نشر | ایران - قم |
| سال نشر | 1402ش |
| چاپ | 1 |
| شابک | 978-964-09-2504-1 |
| موضوع | مهدویت - محمد بن حسن(عج)، امام دوازدهم، 255ق. - عصر ظهور - عقل گرایی (اسلام) - مدینه فاضله - تاریخ - مدینه فاضله - جنبههای مذهبی - اسلام |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | 9م4ش 224 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
انگیزه نگارش
انگیزه نویسنده از تألیف این اثر، پرداختن به موضوع مهدویت بود که از دیرباز برای وی علاقه خاصی ایجاد کرده بود. هدف اصلی، انجام پژوهشی عمیق و فنی بود که صرفاً به نقل اقوال گذشتگان اکتفا نکند. این اثر در پاسخ به شبهات و سؤالات گوناگونی تدوین شده است که در مورد مهدویت مطرح میگردند. [۱]
ساختار
این کتاب در نه بخش اصلی تنظیم شده است: کلیاتی درباره مهدویت، ولادت حضرت مهدی از نظر مورخان، مصلح جهانی و انقلابات، عدالتگستری، مدینه فاضله در تاریخ و اسلام، دلایل وجود مهدی موعود در تاریخ، دفع شبهات منکران امام عصر(عج) از جمله عناوین مباحث کتاب است. مباحث هر بحث در ضمن فصولی مطرح شده است.
گزارش محتوا
بخش اول: کلیاتی درباره مهدویت: این بخش به ارائه مفاهیم اساسی مهدویت اختصاص دارد، شامل تعریف مهدویت شخصی بهنوعی، بحث درباره مهدویت و ظهور مهدی منتظر، و مقایسه آن با مفهوم فوتوریسم (آینده باوری) و ارتباط با آخرالزمان. همچنین، در این بخش به سوالی مبنی بر اینکه آیا مسیح همان مهدی موعود است، پرداخته شده و طرح موضوع ظهور موعود در مذاهب گوناگون مطرح شده است[۲]
بخش دوم: ولادت حضرت مهدی از نظر مورخان: این بخش ولادت حضرت مهدی(عج) را با تمرکز بر دیدگاههای تاریخی و حدیثی بررسی میکند. مسائلی چون سه نظریه درباره مهدویت، ولادت حضرت مهدی از نظر اهلسنت، و تواتر امامت از طریق اهلبیت(ع) در اینجا مورد تحلیل قرار میگیرد. همچنین، دلایل ولادت امام در کتب عهد قدیم و جدید و شواهد تاریخی مانند شهادت وکلا و دوستان امام مهدی نیز در این بخش ارائه شدهاند.[۳]
بخش سوم: مصلح جهانی و انقلابات: این بخش شرایط و ویژگیهای قیام و انقلاب جهانی را که منجر به اصلاح میشود، شرح میدهد. مباحثی چون شرایط قیام مصلح جهانی، منشأ انقلاب جهانی، ملک سنایی بکر، ضرورت اعتدال نظری و علمی، و حکومت دانشمندان و حکومت عقل جهانی در این بخش مطرح شدهاند. همچنین به بحث اجماع جهانی ملتها بر ظهور منجی و قرآنسوزی ستمگران و ادیان نیز پرداخته میشود. همانگونه که جهان هستی بینظمی و اختلال را برنمیتابد، جامعه بشری نیز ظلم و زور، تبعیض و بیعدالتی را تحمل نخواهد کرد و روزی فراخواند رسید که آرمان بشری در شکل حکومت عدالت تحقق یابد و اعتدال به زندگی اجتماعی بازگردد. [۴]
بخش چهارم: عدالتگستری: این بخش بر ماهیت دعوت و هدف حضرت مهدی(عج) یعنی عدالت منطقی و فراگیر تأکید دارد. در این میان، مفهوم عدالتخواهی ذاتی بشر، چیستی عدل اسلامی، و ضرورت تکیه بر توانایی و انسان کامل برای حل مشکلات معاصر بشر موردتوجه قرار گرفته است. .[۵]
بخش پنجم: مدینه فاضله در تاریخ و اسلام: این بخش امکان تحقق آرمانشهر یا مدینه فاضله را بررسی میکند. مسائلی چون امکان مدینه فاضله، تاریخچه آرمانشهر (مانند آرمانشهر افلاطونی و دیدگاه فارابی)، و ویژگیهای مدینه فاضله در دیدگاه اسلام (مانند حاکمیت معصوم، حکومت کتاب و سنت، و حاکمیت عدل و احسان در عصر ظهور) تشریح میشود. حکومتی که در مدینه فاضله اسلامی و در عصر حاکمیت امام مهدی(عج) مستقر خواهد شد، در تمام جهات با حکومتهای موجود در عالم فرق دارد. از ویژگیهای حاکم گرفته تا نوع حکومت و کیفیت قوانین و نظامات جاری، در آن، هیچ شباهتی با حکومتهای پیشین و موجود زمان حاضر در عالم نداشته و نخواهد داشت.[۶]
بخش ششم: دلایل وجود مهدی موعود در تاریخ: این بخش بهصورت مستند، ده دلیل بر اثبات وجود حضرت مهدی(عج) را ارائه میدهد. از جمله ادله ملاقات مکرر نواب چهارگانه است. در غیبت صغری چهار تن از پاکترین، باتقواترین و باهوشترین مؤمنان و عالمان آگاه نیابت و جانشینی حضرت را برعهده داشتند که نامونشان و شخصیت و اولاد و احفاد آنان در تاریخ مشخص شده است.[۷]
بخش هفتم: دفع شبهات منکران امام عصر: این بخش به نقد و پاسخگویی به شبهات منکران امام عصر(عج) میپردازد. این مباحث شامل بررسی شرایط سیاسی پس از امام هشتم و پاسخ به سؤالات درباره اسرار طول عمر مانند: قوانین طبیعی، دلایل فلسفی و کلامی بر بقا و ظهور است. دلایل عقلی و نقلی فراوانی از طریق فلسفه و کلام و احادیث اهلسنت و تشیع بر بقا و حیات امام مهدی(عج) وجود دارد از جمله اینکه از نظر عقلی ممکن است انسان، صدها سال عمر کند و علم و دانش هم عمر زیاد را نهتنها نفی نمیکند، بلکه دانشمندان درصددند که عمر آدمی را امتداد بخشند. .[۸]
بخش هشتم: غیبت، ظهور و علائم آن: در این بخش، موضوعات مرتبط با فلسفه غیبت، سنّت غیبت و علل آن و فوائد غیبت بررسی شده است. همچنین، دستاوردهای ظهور مانند: تحقق حکومت واحد جهانی و تعمیم دین اسلام در عصر ظهور و علائم حتمی و غیر حتمی ظهور از جمله صیحه آسمانی، خروج سفیانی، و قتل نفس زکیه موردبحث و تحلیل قرار گرفتهاند.[۹] آنچه مسلم است این است که طبق روایات، تعیین وقت و زمان برای ظهور حضرت مهدی(عج) در هر وضعی و از جانب هر شخصیتی که باشد مردود است. [۱۰]
بخش نهم: انتظار و منتظر: این بخش به تحلیل مفهوم انتظار، ابتدا در نگاه ادیان دیگر (مانند مسیحیت و یهودیت) و سپس در اسلام میپردازد. مسائلی چون چیستی انتظار فرج، تفسیرهای عرفی و دینی از آن، و عناصر انتظار فرج (مانند امید، آرزو و تکلیف) در اینجا تشریح شدهاند[۱۱]. از جمله نکته مهمی که در انتهای کتاب بر آن تأکید شده است، آن است که در عصر ظهور، دین جدیدی در کار نیست. آنچه در احادیث درباره عصر ظهور و رسالت حضرت مهدی آمده، آوردن «امر جدید» است، نه دین جدید[۱۲].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.