فضل زيارة الحسين علیه‌السلام
فضل زيارة الحسين علیه‌السلام، تألیف محمد بن علی بن حسن علوی شجری (متوفی 445ق)، اثری است حدیثی که نویسنده در آن به بیان موضوع فضیلت زیارت امام حسین(ع) و اقامه عزای آن حضرت و گریه بر مصائب ایشان می‌پردازد. این اثر توسط سید احمد حسینی مورد تحقیق قرار گرفته و منتشر شده است.
| فضل زيارة الحسين علیه‌السلام | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | شجری، محمد بن علی (نويسنده)
حسینی اشکوری، احمد (گردآورنده) مرعشی، محمود (مصحح) |
| عنوان‌های دیگر | فضل زيارة الحسين عليه‌السلام |
| ناشر | کتابخانه عمومي حضرت آيت‌الله العظمي مرعشي نجفي(ره) |
| مکان نشر | ايران - قم |
| سال نشر | مجلد1: 1403ق, |
| موضوع | حسين بن علي(ع)، امام سوم، 4 - 61ق. - آرامگاه - زيارت - احاديث |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP 263/2 /ش3ف6 1361 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
ساختار
در ابتدای کتاب، مقدمه‌ای به قلم محقق آمده، سپس زندگی‌نامه مؤلف به نقل از سید عبدالعزیز طباطبایی یزدی ذکر شده است.
آنچه در این تصحیح ارائه شده، شامل 89 روایت از پیامبر، ائمه اهل‌البیت و برخی از صحابه و تابعین است که مؤلف، آنها را با سندی متصل روایت می‌کند، ولی متأسفانه نسخه‌ای که در اختیارِ محقق کتاب قرار داشته، ناقص بوده و ظاهراً اصل کتاب بیش از این ادامه داشته است. در توضیحات محقق آمده است که اگرچه روایات کتاب نظم مشخصی ندارد، می‌توان روایات آن را به سه دسته تقسیم کرد:
- آنچه به‌ترتیب از پیامبر گرامی(ص)، علی(ع)، حسن(ع)، حسین(ع)، زین‌العابدین(ع)، محمد باقر(ع)، جعفر صادق(ع)، عبدالله بن حسن، موسی بن عبدالله، محمد بن حسین بن علی بن حسین، علی بن موسی‌الرضا(ع)، قاسم بن ابراهیم، عبدالله بن لهیعه، منصور بن عمار و حمزة الزیات، روایت شده است.
- آنچه در فضیلت زیارت روز عاشورا و اول رجب و نیمه شعبان و ماه رمضان و روز عرفه و زیارت شهدای آل محمد روایت شده است.
- آنچه در فضیلت گریه بر امام حسین(ع) و اقامه عزای ایشان و فضیلت تربت آن حضرت و فضیلت کسی که وی را زیارت کند، روایت شده است[۱]،[۲].
گزارش محتوا
در مقدمه محقق به علت قیام امام حسین(ع) و علم آن حضرت به فرجام قیامش اشاره شده، سپس از احادیث فراوانی که درباره امام حسین و ثواب زیارت ایشان در منابع از پیامبر و صحابه و تابعین نقل شده، سخن به میان آمده است. در ادامه محقق از چگونگی دستیابی به این اثر و محتوای آن به بحث نشسته است[۳].
اولین روایتی که محمد بن علی علوی به آن اشاره کرده، روایتی است که امام حسین(ع) از شهادت خویش خبر می‌دهد. در این روایت حضرت علی از پیامبر اکرم(ص) چنین نقل می‌کند: جبرئیل بر من نازل شد و خبر داد که شما کشته خواهید شد و قبورتان پراکنده خواهد بود؛ پس خدا را حمد و ستایش کرده و از خدا خیر شما را درخواست نمودم. حضرت سیدالشهداء(ع) عرض کرد: اى پدر چه کسى قبور ما را زیارت مى‌کند و بااینکه از هم جدا و متفرقند با آنها آشنا شده و بر سر آنها خواهد آمد؟ حضرت فرمودند: جماعتى از امّتم که قصدشان از زیارت این قبور احسان به من است و من نیز در قیامت به نزدشان حاضر شده و بازوهایشان را گرفته و آنها را از هول و وحشت و گرفتارى آن روز مىرهانم[۴].
در روایتی دیگر از پیامبر(ص)، درباره محل شهادت امام سخن به میان می‌آید[۵]. در روایتی دیگر این مضمون آمده که هر کس در هر زمان (در زمان حیات و ممات امام) به زیارت آن حضرت بشتابد، این باعث آمرزش گناهانش می‌شود[۶].
شش روایت اول از پیامبر(ص) نقل شده است. هفتمین و هشتمین سند روایت به امام علی(ع) ختم می‌شود. روایت نهم از زبان امام حسن مجتبی(ع) است که در فضیلت زیارت قبر برادرش امام حسین(ع) است. ایشان به نقل از پیامبر(ص) نقل می‌کند که هرکس امام حسین(ع) را زیارت کند، چنان است که خداوند را در عرش زیارت نموده است[۷].
برخی از روایاتی که نویسنده به آنها اشاره می‌کند دارای چند سند است. در روایتی امام حسین(ع) می‌فرماید: هرکس به زیارت من بیاید من در قیامت به دیدار او می‌روم و از آتش دوزخ نجاتش می‌دهم. این روایت با سه سند آمده است[۸].
امام سجاد(ع)، درباره اهمیت زیارت امام حسین(ع) می‌فرماید: هر روز به زیارت امام حسین(ع) برو! اگر نتوانستی هر جمعه (هر هفته)، اگر نتوانستی هر ماه. هرکس این کار انجام ندهد و به زیارت آن حضرت نشتابد، حق پیامبر خدا(ص) را سبک شمرده است[۹].
نویسنده بعد از ذکر یک روایت در فضیلت زیارت امام حسین(ع) از زید بن علی، به بیست‌ودو روایت از امام صادق(ع) در این‌باره اشاره می‌کند، سپس روایات دیگری را از امام رضا(ع) و برخی از فرزندان و نوادگان ائمه نقل می‌نماید[۱۰].
بخش بعدی کتاب درباره فضیلت زیارت امام حسین(ع) در ایامی چون عاشورا، عرفه، نیمه شعبان، اول ماه رجب، ماه رمضان، روز عید قربان و عید غدیر است. در این بخش، سیزده روایت آمده است[۱۱].
بخش بعدی کتاب، هشت روایت درباره فضیلت گریه بر امام حسین(ع) و ثواب برپایی عزای آن امام است. سپس پنج روایت درباره فضیلت تربت آن امام و استفاده آن جهت شفا آمده و در پایان سه روایت درباره جایگاه کسانی که به زیارت امام مشرف می‌شوند بیان شده است. از روایت پایانی کتاب (روایت نودم) فقط بخشی از سند آن باقی مانده است[۱۲].
وضعیت کتاب
محقق برای انتشار این اثر تنها از یک نسخه بهره برده که آن نسخه در کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی موجود است. این نسخه قدیمی که به قرن هفتم بازمی‌گردد، هرچند دارای خطی زیبا است، لکن نواقصی هم دارد؛ ازجمله دارای تحریفات و کلماتی مبهم است که محقق برخی از آنها را اصلاح نموده است. علاوه بر این در بین سطور کتاب فضاهای خالی وجود دارد که به نظر می‌رسد نویسنده به قصد اضافه نمودن اسانید جدید، آن قسمتها را سفید گذاشته است[۱۳].
فهرست محتویات و فهرست اعلام در پایان کتاب آمده است. دو صفحه پایانی کتاب، حاوی دو تصویر از نسخه خطی کتاب است.