طبرسی، علی بن حسن
ابوالفضل على بن حسن بن فضل بن حسن طبرسى (متوفای حدود 600ق)، عالم، محدث، نویسنده مشکاة الأنوار في غرر الأخبار، فرزند حسن بن فضل، صاحب كتاب مكارم الأخلاق و نوۀ امين‌الاسلام فضل بن حسن، مؤلف تفسير مجمع البيان و از بزرگان قرن ششم هجرى مى‌باشد.
| نام | طبرسی، علی بن حسن |
|---|---|
| نام‌های دیگر | |
| نام پدر | حسن بن فضل |
| متولد | |
| محل تولد | |
| رحلت | حدود سال 600 ق |
| اساتید | حسن بن فضل |
| برخی آثار | ترجمه مشکوة الانوار در اخلاق و مواعظ |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02367AUTHORCODE |
خاندان
يكى از خاندان‌هاى سراسر افتخار دوران اسلامى خاندان طبرسى است.
على بن حسن بن فضل طبرسى از حيث علم و دانش سرآمد روزگار خويش بود و در تقوا و زهد نيز حرف اول را مى‌زد، چنان كه از كتاب مشكاة الأنوار او كاملا پيداست.
پدر او حسن بن فضل بن حسن طبرسى مؤلف كتاب مكارم الأخلاق، از بهترين شاگردان پدر خويش محسوب مى‌شد و دنباله رو مكتب پدر در علم و تقوا بود.
جد او امين‌الاسلام فضل بن حسن طبرسى نيازى به توصيف ندارد و تفاسير مجمع البيان و جوامع الجامع او از اولين کتاب‌هايى است كه هر محقق و طالب علم در ابتداى راه مى‌بيند و مطالعه مى‌كند.
در مقام و منزلت اين خاندان همان بس كه علامه مجلسى چون به نام آنان رسيده مى‌گويد: «خاندان طبرسى از حيث شهرت و علم آنچنان معروفند كه چون خورشيد در وسط آسمان مى‌درخشند و نيازى به توصيف ندارند.»
نسبت
در مورد نسبت طبرسى و اين كه ريشۀ اين كلمه چيست و منسوب به كجا است بحثهاى فراوان شده است.
بيشتر بزرگان آنان را از طبرستان مازندران مى‌دانند ولى همگى يك سخن را تكرار كرده‌اند و چنين به نظر مى‌رسد كه منبع حرف يك نفر باشد و بقيه سخن او را نقل كرده‌اند.
با توجه به شواهد و قرائن موجود اين كلام صحيح نيست چنان كه محقق ارجمند، علامه سيد محمد مهدى سيد حسن خرسان در مقدمۀ كتاب إعلام الورى بحث مفصلى در اين زمينه دارد.
نسبت صحيح طبرِسى طبرستان نيست، چرا كه منسوب به طبرستان را طبَرى گويند و ابوالحسن بيهقى متوفاى 565 هجرى كه هم‌عصر امين‌الاسلام طبرِسى بوده و با يكديگر آشنايى كامل داشته‌اند در تاريخ بيهق گفته: طَبرِس معرّب تفرش يا طبرش است كه منطقه‌اى بين اصفهان تا قم و همدان بوده است.
همچنين در مورد بعضى از بزرگان ملقب به طبرسى، پسوند قمى نيز دارد و اين مؤيدى بر كلام ما است.
اساتيد
متأسفانه تاريخ از اين قسمت از زندگانى طبرِسى ساكت است و تنها نامى كه در تاريخ يافت مى‌شود سيد جلال‌الدين موسوى است كه از مشايخ طبرسى به شمار رفته است.
البته پدر آن بزرگوار، حسن بن فضل، مؤلف مكارم الأخلاق نيز از جمله اساتيد او محسوب مى‌گردد.
وفات
متأسفانه تاريخ ولادت و وفات اين عالم بزرگوار معلوم نيست؛ اما با توجه به تاريخ وفات جد آن بزرگوار امين‌الاسلام طبرسى كه سال 548 هجرى است و اينكه به احتمال زياد او جدش را درك كرده تاريخ وفات او را حدود سال‌هاى 600 ق مى‌دانند.
آثار
- نثر اللآلي
- كنوز النجاح، كه سيد ابن طاووس در مجمع الدعوات و المجتنى از آن نقل كرده و كفعمى نيز در مصباح به آن استناد كرده است.
- بنابراین در اصل كتاب شك و شبهه‌اى نيست و تنها اشكال در استناد آن است؛ چرا كه احتمال قوى داده شده كه اين كتاب از امين الإسلام طبرسى، جد على بن حسن باشد.
- مشكاة الأنوار، اين كتاب تنها كتابى است كه به طور كامل به ما رسيده و از حيث استناد هم مشكلى ندارد. البته خمير مايۀ اين كتاب مربوط به پدر آن بزرگوار بوده كه پس از وفات او فرزندش كتاب را آماده كرده و با اضافات منتشر نموده و در مقدمه آن نيز مطلب را تذكر داده است.