سورآبادی، عتیق بن محمد
ابوبکر عتیق بن محمد سورآبادی (؟- 494ق) از مفسرین فرقه کرامیه در قرن پنجم و صاحب کتاب تفسیری تحت عنوان «تفسیر سورآبادی تفسیر التفاسیر» است.
| نام | سورآبادی، عتیق بن محمد |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سورآبادی، اب‍و ب‍ک‍ر عتیق
سوریانی، عتیق عتیق سورآبادی عتیق نیشابوری |
| نام پدر | محمد |
| متولد | |
| محل تولد | اختلافی سوریان نیشابور یا زورآباد تربت جام و هرات |
| رحلت | 494ق |
| اساتید | |
| برخی آثار | تفسیر سورآبادی |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02730AUTHORCODE |
ولادت
از تاریخ تولد وی و جزئیات زندگی او اطلاعی در دست نیست.
نام و کنیه
صریفینی از او با عنوان «عتیق بن محمد سوریانی» و «شیخ طائفه ابیعبدالله در نیشابور» یاد کرده است. در آن دوران کنیه ابیعبدالله بیشتر به محمد بن کرام، بنیان‌گذار فرقه کرامیه، اطلاق می‌شده است.
در نسخه‌های مختلف کتاب تفسیر او تحت عنوان «تفسیر سورآبادی»، از او با عناوین ابوبکر عتیق بن محمد سورابانی، سوریانی، سورابادی، ابوعبدالله عتیق محمد نیسابوری معروف به سورآبادی و ابوبکر عتیق محمد بن منصور سورآبادی یاد شده است.
انتساب
مشخص نیست که اصل او از کجاست. نام روستا یا محلی به نام سورآباد در منابع نیامده، اما سوریان از روستاهای نیشابور در منابع دیده شده و احتمالاً تداول ختم اسامی شهرها و روستاها به کلمه «آباد»، باعث تبدیل «سوریان» به «سورآباد» شده است. علی فاضل او را از «زورآباد»، روستایی در نزدیکی تربتجام و هرات، دانسته و گفته است که زورآباد همان سورآباد است که به‌تدریج بر اثر کثرت استعمال یا از طریق ابدال حرف «ز» به «س» به این صورت در آمده است. یاقوت حموی (ذیل «زورَابَذ») نیز از «زورَابَذ» یاد کرده که روستایی در نیشابور بوده است.
در انتساب سورآبادی به هرات که در برخی منابع به آن اشاره شده است، دلیل قاطعی در دست نیست. شاید وجود برخی ویژگی‌های زبانی که متعلق به لهجه هرات است، موجب این انتساب شده باشد. احمد بهمنیار نیز او را از شوذبان، از روستاهای هرات، دانسته است.
معاصران
در نسخه قونیه از تفسیر سورآبادی (ذیل آیه اول از سوره انبیاء) آمده که از زمان وحی تاکنون چهارصد و هفتاد و اندی سال گذشته و هنوز قیامت نشده است. با توجه به این سخن، می‌توان گفته حمدالله مستوفی را که سورآبادی معاصر الب‌ارسلان سلجوقی بوده است، پذیرفت.
وفات
صریفینی، سورآبادی را عابد و مجتهد و فاضل خوانده و وفات او را در صفر 494ق ذکر کرده است.
آثار
وی صاحب کتابی تفسیری به نام «تفسیر سورآبادی» است که نام آن در برخی نسخه‌های خطی موجود، «تفسیر التفاسیر» آمده است. این اثر، بر مبنای نسخ خطی موجود، تفسیری بزرگ است که ظاهراً به هفت سبع تقسیم شده است[۱].
پانویس
- ↑ معینی، محسن، ج7، ص688
منابع مقاله
- معینی، محسن، دانشنامه جهان اسلام، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، تهران، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، 1382.