فقیه سبزواری، میرزا حسین
میرزا حسین فقیه سبزواری (1309-1386ق)، از فقهای نامدار و از مراجع دینی مشهد، میرزا حسن سیادتى سبزوارى پسر عمو و شوهر خواهر ایشان است.
| نام | فقیه سبزواری، میرزا حسین |
|---|---|
| نام‌های دیگر |
آیت‌الله سبزواری میرزا حسین فقیه سبزواری |
| نام پدر | میرزا موسی |
| متولد | رمضان هزار و سیصد و نه قمری برابر با فروردین 1271 شمسی |
| محل تولد | سامرا |
| رحلت | 1345شمسی |
| اساتید | میرزا حسین نائينی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی |
| برخی آثار | تقریرات اصول میرزای نایینی و تقریرات فقه آیت‌الله سید ابوالحسن اصفهانی (غیر مطبوع)، هدایة الانام رساله عملیّه و مناسک حج (مطبوع) |
| کد مؤلف | AUTHORCODE07351AUTHORCODE |
ولادت
در سوم رمضان ۱۳۰۹ ه.ق (جمعه، ۱۳ فروردين۱۲۷۱ش) در شهر سامرا به دنیا آمد و در سال ۱۳۱۸ق همراه پدر خود آیت‌الله میرزا موسی(از شاگردان مبرّز میرزای شیرازی بزرگ) به سبزوار رفت.
تحصیلات
در آنجا به تحصیل علوم دینی پرداخت. وی درسال ۱۳۲۶ ه.ق برای ادامه تحصیل وارد مشهد شد و در مدرسه فاضلخان حجره گرفت و از محضر دانشورانی چون حاج شیخ حسن برسی، میرزا محمد باقر مدرس رضوی، میرزا عبدالجواد ادیب نیشابوری، حاج میرزا حسین از شاگردان میرزای شیرازی و حاج میرزا اسماعیل مجتهد علم آموخت. فقیه در طول تحصیلات خود در حوزه مشهد، شاهد فاجعه به توپ بستن حرم در روز دهم ربیع الثانی ۱۳۳۰ ه.ق بود و این فاجعه را در یادداشتهای منتشر نشده خود منعکس کرده است.
وی شعبان سال ۱۳۳۱ ه.ق با دختر میرزا حسین صدرالعلماء (۱۳۲۹-۱۲۹۵ ه.ق) یکی از علمای برجسته سبزوار ازدواج نمود و شش سال در سبزوار اقامت کرد. در این مدت ضمن تدریس، خارج فقه و اصول را از محضر پدر و حکمت را نزد افتخار الحکما شاگرد کم مانند حاج ملاهادی سبزواری، فراگرفت و سال ۱۳۳۸ ه.ق به نجف رفت و فقه و اصول را نزد آیات میرزا حسین نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی و حاج سید محمد فیروز آبادی فراگرفت و از همه اساتید خود اجازه اجتهاد دریافت نمود و به “فقیه سبزواری” اشتهار یافت.
وی علاوه بر درک محضر اساتید یادشده خود در سامرا، در نجف نیز از محضر آخوند خراسانی، سید محمدکاظم یزدی، شیخ حسن مامقانی، آیت‌الله شربیانی، آیت‌الله سید محمد بحرالعلوم، شیخ محمد طه نجف، میرزا حسین نوری، حاج آقا رضا همدانی، شیخ علی گنابادی و شیخ علی قوچانی بهره برد.
برخی از شاگردان
محمدتقی شریعتی، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، علامه شهید بلخی (مؤسس نهضت اسلامی افغانستان)، میرزا مهدی الهی قمشه‌ای، آیت‌الله حجت هاشمی خراسانی، آیت‌الله عباس واعظ طبسی، آیت‌الله سیدحسن صالحی، سیدمحمدتقی مقدم، مرحوم آیت‌الله محمدرضا احمدی امام جمعه بیارجمند، مرحوم آیت‌الله سیدعلینقی امین امام جماعت مسجد تهران پارس، آیت‌الله محمود محقق دامغانی، دکتر محمد ابراهیم آیتی بیرجندی، آیت‌الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، آیت‌الله شیخ عباسعلی شاهرودی، آیت‌الله عزیزالله امامت، آیت‌الله فخرالدین افقهی، حجت‌الاسلام محمدتقی حسینی، آیت‌الله محمدتقی عندلیبی، حجت‌الاسلام شیخ ابراهیم غفاری، حجت‌الاسلام سیدحسن ابطحی، آیت‌الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی، آیت‌الله سید محمدتقی آل هاشم امام جمعه موقت تبریز، آیت‌الله حاج سید جواد فقیه سبزواری، آیت‌الله میرزا ابوالفضل فقاهتی، آیت‌الله مصطفی اشرفی شاهرودی، آیت‌الله حاج شیخ مرتضی اشرفی شاهرودی، دکتر حسین بهروان، حاج سید شاه موسی رضوی، حاج شیخ عباس خالصی خراسانی، حجت‌الاسلام رضا تقوی بجنوردی، حجت‌الاسلام حاج سید محمدرضا رجایی صدرالشریعة، شیخ حسن داوری، شیخ حسین خوشنویس، شیخ حسین شکرانی، شیخ رضا مدرس غروی، شیخ محمد حیدری، دکتر سید مهدی صانعی، آیت‌الله سیّد محمّدتقی نقوی، سيد على‌اكبر واعظ موسوى مشهدى معروف به (محب الاسلام)، علامه حاج شیخ جعفر زاهدی (جورابچی)، حجت‌الاسلام حاج سید عباس افتخار واعظ، دکتر محمد حسن میر عظیمیانی، آیت‌الله حاج شیخ ولی‌الله اسراری، استاد ذبیح‌الله صاحبکار، حجت‌الاسلام محمد باقر سنگانی، حجت‌الاسلام حاج شیخ ابراهیم سلطانی گلشیخی، حجت‌الاسلام حاج شیخ محمود انصاری واعظ، استاد محمد علی خاکساری، حجت‌الاسلام حاج شیخ عباسعلی علیزاده، حجت‌الاسلام دکتر عبدالعلی صاحبی شاهرودی، آیت‌الله میرزا حسن احقاقی، حجت‌الاسلام سید محمد مهدی قدمی دامغانی، دکتر غلامرضا جمشید نژاد و آیت‌الله محمودی واعظ، برخی از شاگردان فقیه سبزواری هستند.
برخی از علمایی که موفق به دریافت اجازه اجتهاد از مرحوم فقیه سبزواری شدند
آیت‌الله حجت هاشمی خراسانی، آیت‌الله حاج سید جواد فقیه سبزواری، آیت‌الله کاظم مدیر شانه چی، علامه حاج شیخ جعفر زاهدی (جورابچی) و آیت‌الله سید محمد علی فقیه.
خدمات
از جمله خدمات مرحوم آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، می‌توان به تأسیس حوزه علمیه مشهد، چهل سال کلیدداری ضریح مطهر حضرت رضا علیه‌السلام، اقامه نماز جماعت در مسجد گوهر شاد و بالاسر حضرت رضا علیه‌السلام، توزیع ماهانه حواله نان بین طلاب، تدریس خارج فقه و اصول، رسیدگی به امور طلاب، واگذاری دوهزار و پانصد قطعه زمین به طلاب (کوی طلاب)، کمک به تکمیل درمانگاه رازی، احداث ده‌ها خانه برای سیل‌زدگان، احداث مسجد بهار در نخریسی، احداث مسجد احمد آباد، احداث مدرسه علمیه محمدیه در سبزوار، احداث شبستان شرقی مسجد جامع سبزوار، احداث مدرسه علمیه در کویته پاکستان، احداث غسالخانه، احداث باغ رضوان و مدرسه رضوان، کمک به بیمارستان مسلولین، احداث تکیه سیدها و کمک‌های شایان به فقرا و مستمندان اشاره کرد.
میرزا حسین فقیه سبزواری، پس از واقعه گوهرشاد در سال 1314 شمسی، حوزه علمیه مشهد را احیا و اقدام به تربیت شاگردان بسیار کرد.
وفات
فقیه سبزواری، 24 شوال 1386 قمری برابر با 15 بهمن 1345 در مشهد درگذشت و در باغ رضوان که اکنون صحن رضوان نامیده می‌شود، در حرم رضوی، به خاک سپرده شد.
گزیده زندگی‌نامه میرزا حسین فقیه سبزواری به قلم خودش
المولد
شهر سامرا سوم ماه رمضان هزار و سیصد و نه قمری
الوالد
مرحوم آیت‌الله آقا میرزا موسی که از قریه ایزی یک فرسخی سبزوار بوده، در سن دوازده سالگی به سبزوار آمده و مشغول تحصیل مقدمات گردیده که مولد او در سنه 1265بوده. تا دوازده سالگی در سبزوار مشغول تحصیل و بعد به مشهد مسافرت فرموده. و تا سنه1300 در مشهد بوده و در 1300 به سبزوار آمده و با والده ازدواج و در همان سال مسافرت به نجف و بعد از زیارت دوره اعتاب مقدسه به سامرا منتقل و در خدمت مرحوم آیت‌الله حاجی میرزا (محمد حسن) شیرازی که از بزرگان علما و مرجع تقلید عموم مسلمین بوده، مشغول استفاده می‌شود تا سنه 1318 قمری. و بعد از آن به عنوان زیارت به نجف مشرف و تا سنه 1322 به نجف اقامت نموده و بعد از آن بر حسب خواهش اهالی سبزوار، به سبزوار وارد و تا شعبان 1336مشغول تدریس و اقامه جماعت و در ماه مسطور فوت نموده و در طرف دروازه نیشابور، طرف شرقی شمالی سبزوار مدفون و مزار مجللی، خود این جانب ساختمان نمودم که محل توجه عموم اهالی سبزوار است و شبهای جمعه جمع کثیری در آن محل حاضر می‌شوند برای طلب مغفرت.
النسب
بر حسب آنچه از بزرگان شنیدم، مرحوم شاه سلطان حسین، هنگامی که عازم زیارت مشهد می‌شود، در شاهزاده عبدالعظیم دو سید بزرگوار را که از سلسله سادات بلده طیبه (م: مدینه طیبه) بودند و از سلسله سادات آن بلده هستند، یکی به نام آقا میرزا محمد و دیگری به نام آقا میرزاعبدالحسین که آقامیرزا محمد واعظ بی نظیر و آقا میرزا (م: شاید میرزا عبدالحسین) عالم بی نظیر، با خود به سفرمشهد می‌آورد و در سبزوار که وارد می‌شود، اهالی سبزوار از سلطان استدعا میکنند که عالمی در این شهر نداریم. آقا میرزا عبدالحسین در سبزوار میماند که محل تدریس ایشان در محل، معروف بود و این بزرگوار جد والد مرحوم است و آقا میرزا محمد مشهد آمده و در مشهد اقامت می‌نماید و به مناسبتی، به قریه جاغرق که چهارفرسخی مشهد است منتقل و فعلا عده زیادی از اولاد آن مرحوم موجود هستند. و بر حسب آنچه معلوم مرحوم والد به سی و نه طبقه منتهی می‌شود به حسین اصغر فرزند حضرت سجاد(ع) و در کوه نیشابور معروف به جبل اردلان مدفون و فعلا مزار عموم آن اطراف و دارای موقوفاتی زیاد است.
الام
علویه محترمه سکینه بیگم که از مقدسات علویات بود و در تمام حوادث با زوج خود همراهی داشته و آن سلسله سادات حسینی که آن مخدره هم منتهی به حسین اصغرمی‌شود بر حسب ورقه‌ای که فعلا در نزد حقیر است.
الاسفار
در سنه 1318 به اتفاق والد به سبزوار آمده و مشغول تحصیل مقدمات گردیده و در سنه 1328 مسافرت به مشهد جهت تحصیل سطوح و در سنه 1331 به سبزوار آمدم. درهمان سال مشهد مشرف و مشغول تدریس و اقامه جماعت گردیده در سنه 1353 مکه و مدینه مشرف و مراجعت به مشهد و ایضا در سال 1366 دو مرتبه مکه مشرف شدم.
الاساطین
(م: اساتید) هنگام تحصیل مقدمات نزد اساطین مختلفه بوده و هنگام تحصیل ادبیات نزد ادیب نیشابوری که از اساطین ادب بود، و فقه نزد مرحوم آقا میرزا محمد باقر مدرس رضوی و هنگام تحصیل فقه و اصول در سبزوار در وقت مراجعت از مشهد نزد والد ارجمند و آیت‌الله آقا حاجی میرزا حسین که از بزرگان تلامذه مرحوم حاجی میرزا حسن شیرازی بود و آیت‌الله حاجی میرزا اسماعیل مجتهد و مرحوم آیت‌الله والد ماجد و منظومه حاجی ملاهادی سبزواری نزد مرحوم افتخار که از تلامذه بزرگ مرحوم حاجی ملاهادی سبزواری بود، درطب اول طبیب بود، و هنگام اقامه در نجف فقه و اصول نزد مرحوم آیت‌الله آقا میرزا حسین نائينی و مرحوم آیت‌الله آقا سید ابوالحسن اصفهانی و مرحوم آیت‌الله آقا ضیاء عراقی که تمامی آنها اجازه اجتهاد داده که صورت آنها درج خواهد شد.
المصنفات
تقریرات اصول مرحوم آیت‌الله میرزا حسین نائینی یک دوره اصول که به طبع نرسیده و مقدار زیادی از فقه و رساله قضاء فوائت از تقریرات آیت‌الله سید ابوالحسن‌اصفهانی غیر مطبوع و رساله‌ای در مناسک حج مطبوع و رساله هدایة‌الانام که رساله عملیه‌است.
منابع مقاله
- کتاب عمری پرافتخار، خاطرات زندگانی مرحوم آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری تألیف آقایان ناصری و نوغانی.
- مقاله " منادی رضوان، شمه‌ای از حیات معنوی مرحوم آیت‌الله حاج میرزا حسین فقیه سبزواری، نویسنده: استاد غلامرضا جلالی، منبع: مجله نگاه حوزه مرداد و شهریور 1375 شماره 17 و 18
- کتاب مکارم الاثار تألیف مرحوم استاد معلم حبیب آبادی
- گنجینه دانشمندان تألیف حجت‌الاسلام شریف رازی
- مرات الحجة تألیف آیت‌الله حجت هاشمی خراسانی
- کتاب سبزوار، شهر دانشوران بیدار
- کتاب سیمای سبزوار
- پایگاه اینترنتی زندگانی مرحوم فقیه سبزواری