حطیئه، جرول بن اوس
جَرْوَل بن اَوْس، مشهور به «حُطَیئَه» (متوفای 59ق)، بخیل مشهور عرب و از شاعران برجسته مُخَضْرَم است که با مدح و هجو روزگارش را به پایان رساند.
| حطیئه، جرول بن اوس | |
|---|---|
 | |
خاندان
- حُطَیئه، «ابومُلَیکه جَرْوَل بن اَوْس بن مالک» (از بنی‌عَبْس)، مادرش ضَرّاء، کنیز اَوس بن مالک بود.
ولادت
تاریخ تولد حطیئه مشخص نیست، اما از روایات چنین برمی‌آید که در زمان نعمان بن منذر (پادشاه حیره) و بِشر بن ابی‌خازم (شاعر عصر جاهلی) و حاتم طایی، شاعری شناخته بوده است. با استناد به این روایات، نظر برخی محققان مبنی بر تولد وی در ربع آخر قرن ششم میلادی صحیح است.
اسلام‌پذیری
حطیئه در زمان حیات پیامبر(ص) به اسلام گروید، ولی پس از درگذشت رسول اکرم مرتد شد. سپس در سال 11ق، اسیر شد و بار دیگر اسلام آورد. از حطیئه بیتی نقل شده است که بر اسلام آوردن وی در زمان پیامبر دلالت می‌کند.
صله
او با بزرگان رفت و آمد می‌کرد و گاه از راه مدح و گاه برای دفع شرِّ هجای گزنده‌اش، صله می‌گرفت و از این راه، روزگار می‌گذراند....
اخلاق
- حطیئه، بخیل و آزمند بود و برای به دست آوردن مال تا مرز ذلت و خواری اصرار می‌ورزید؛ لذا او یکی از چهار بخیل عرب نامیده شده است....
منزلت ادبی
ابوزید قرشی او را در طبقه ششم در کنار کعب بن زهیر و نابغه جعدی قرار داده و آنان را اصحاب مَشوبات (شاعران مخضرم) نامیده است.... حطیئه مانند زهیر بن ابی‌سُلمی (متوفی 610 میلادی) برترین شعر را «حولیات» (شعری که پس از سروده شدن، یک سال تنقیح و تهذیب شود) می‌دانست و بر آن بود که شاعر باید بارها در شعر خود بنگرد و آن را بپیراید.... فرزدق نیز در بیتی نام حطیئه را در کنار نام اِمرَؤُالقیس، نابغه ذُبیانی و نابغه جَعدی و جزو بزرگان شعر عرب ذکر کرده است.
آثار
- ديوان الحطيئة: این دیوان با شرح یعقوب بن اسحاق بن سکیت (متوفی 244)، حسن بن حسین سُکَّری و سجستانی منتشر شده است.
وفات
- تاریخ درگذشت حطیئه نیز به‌درستی معلوم نیست.... نعمان امین طه پس از بررسی روایات در منابع کهن، سال 59 را تاریخ درگذشت وی دانسته است[۱].
پانویس
- ↑ ر.ک: فوزی، ناهده، ج13، ص564-566
منابع مقاله
فوزی، ناهده، «دانشنامه جهان اسلام» (مدخل «حطیئه»)، زیر نظر غلامعلی حداد عادل، بنیاد دائرةالمعارف اسلامی، چاپ اول، تهران، 1387ش.