الشافي في شرح أصول الكافي

الشافى في شرح الكافىاثر ملّا خليل بن الغازى القزوينى (م 1098 ق) به زبان عربى است. كه توسط آقاى محمدحسین درايتى تحقيق شده است.

الشافي في شرح أصول الکافي
پدیدآوران	درایتی، محمدحسین (محقق) کلینی، محمد بن یعقوب (نویسنده) قزوینی، خلیل بن غازی (شارح) حلی، عبدالحلیم (محقق) جلیلی، نعمت‌الله (محقق)
عنوان‌های دیگر	الکافی. اصول. شرح
ناشر	مؤسسه علمی فرهنگی دار الحديث، سازمان چاپ و نشر
مکان نشر	قم - ایران
سال نشر	1388 ش یا 1430 ق
چاپ	1
شابک	‎978-964-493-399-8
موضوع	احادیث شیعه - قرن 4ق. کلینی، محمد بن یعقوب، - 329ق. الکافی - نقد و تفسیر
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	‏BP‎‏ ‎‏129‎‏ ‎‏/‎‏ک‎‏8‎‏ ‎‏ک‎‏22‎‏027
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

برای دیگر کاربردها، الشافي (ابهام‌زدایی) را ببینید.

برای دیگر کاربردها، شرح الکافی (ابهام‌ زدایی) را ببینید.

دو شرح فارسی و عربى به نام‍: الصافى في شرح الاصول الكافى و الشافى في شرح الاصول الكافى، از مؤلف موجود می‌باشد. شرح فارسی آن در سال 1332 ق، در هند به چاپ رسيده است؛ ولى شرح عربى آن تاكنون مخطوط بوده است.

انگیزه تألیف

از آن جايى كه ملّا خليل قزوينى، مسلك اخبارى داشته، انگیزه خود را در تأليف اين كتاب، وجود اشكالاتى در برخى از شروح الكافى مى‌داند كه به زعم وى، منشأ آن، ورود برخى آراى فلاسفه و معتزله به حوزه علوم حديث است. به همين جهت، وى تلاش مى‌كند كه با اعتماد به دسته‌اى از آيات قرآن و بدون بهره‌گیرى از استدلال عقلى، به تفسير معانى حديث و برخى متشابهات آيات بپردازد.

ويژگى، روش و ساختار كتاب

شرح با مقدمه‌اى از دبير كنگره بين المللى شيخ كلينى و سپس محقق، در مورد شخصيت و آثار شارح و زندگانى وى آغاز، و در ادامه متن كتاب الكافى شرح می‌گردد.

از ويژگى اين شرح، تفسير آيات قرآن كريم و روايات اهل‌بيت عليهم‌السلام است، كه شارح توانسته، به نتايجى در خصوص اثبات امامت اميرالمؤمنين(ع) و ائمّه معصوم عليهم‌السلام نائل شود همچنين در اين كتاب، به شرح و توضيح لغات غريبه، ضبط صحيح اسما، اماكن، روات و... پرداخته شده و شناسايى برخى رجال سلسله سند و نسخه‌شناسى اى بر كتاب انجام گرفته است.

به عقيده او برخى از شروح اصول الكافى، مشتمل بر اشكالاتى است كه منشأ آن، ورود برخى از آراى فلاسفه و معتزله و نيز برخى اجتهادات مخالفان در جوامع اوّليه روايى اصحاب اماميه (اصول حديثى) بوده است. هر گرو در حلّ مشكلات و تفسير مبهمات، بدون اعتماد به محكمات، صرفاً به آراى شخصى خود استناد و اعتماد كرده‌اند، و هر طايفه، خود را امام و مقتداى خويش قرار داده‌اند. از اين رو، وى در اين شرح، تلاش دارد بدون بهره گیرى از آراى ظنّى و استدلالات عقلى، بلكه با اعتماد به محكمات آيات، به تفسير و شرح برخى متشابهات بپردازد. در اين رهگذر نيز، به نتايج جالبى در خصوص اثبات امامت اميرالمؤمنين علی عليه‌السلام و اولاد طاهرينش دست يافته است كه مى‌توان آن را ويژگى بارز اين شرح دانست. چنانچه گفته شد از ويژگى اين شرح را مى‌توان به تفسير نمون آيات و روايات اشاره كرد.

مؤلّف در تفسير آيات قرآن از شيوه كلامى، بهره گرفته است، به طورى كه روش او در خصوص تفسير آيات متشابه قرآنى، دو گونه است: يا به شكل ابداء احتمالات گوناگون و غير متناقض با يكديگر است كه ممكن است از يك آيه اراده شود؛ زيرا به عقيده شارح، قرآن، داراى ظاهر و باطن است و باطن قرآن، بطون كثيره‌اى دارد، چنانچه در حديث آمده است: «قرآن، حمّال ذو وجوه» يا تفسير آيه متشابه، از طريق نقل و روايت، با حذف منقول عنه است.

به گفته شارح، از ميان احتمالات مختلفى كه در تفسير يك آيه يا روايت بيان مى‌شود، احتمالى كه ابتدا مطرح مى‌شود، نسبت به احتمال لاحق، از اولويت و وجاهت بيشترى برخوردار است و هر گاه، احتمال لاحق، با عبارت: «و يحتمل» و «و يمكن» آغاز شده باشد، نشانگر آن است كه تفاوت ميان معناى سابق و لاحق، چشمگیر و قابل توجه است؛ ولى هر گاه، احتمال لاحق، با «أو» آغاز شود، تفاوت ميان دو معنا و احتمالْ اندك است.

هرگاه احتمال لاحق، با «إمّا» يا به صورت احتمالات متعدّد مانند: احتمال اوّل و دوم و... ذكر شود، تفاوت ميان احتمالات، بسيار اندك است.

نسخ كتاب: شايان ذكر است كه نسخه گوناگونى از اين كتاب، در دسترس است كه در اين تحقيق، از دو نسخه معتبر استفاده شده است: نسخه‌اى كه دو بار در حضور شارح، با نسخه او سماع و مقابله شده و داراى حواشى بسيار عالمانه‌اى از برخى شاگردان شارح است، و نسخه اهدايى شارح، به دارنده كتاب.

منابع مقاله

1. متن و مقدمه كتاب
2. كافى پژو(گزارش پایان نامه مرتبط با كلينى و الكافى)، ص: 30