فرهنگ نوربخش
فرهنگ نوربخش (اصطلاحات تصوف)، فرهنگ هشت جلدی اصطلاحات صوفیه است که به همت جواد نوربخش (1305-1387ش)، ملقب به نورعلی‌شاه گردآوری شده است.
| فرهنگ نوربخش | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | نوربخش، جواد (نويسنده) |
| عنوان‌های دیگر | اصطلاحات تصوف |
| سال نشر | 1372ش |
| چاپ | 2 |
| شابک | 964-91113-9-5 |
| موضوع | تصوف - اصطلاحها و تعبیرها - تصوف - واژه نامه‌ها |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 8 |
| کد کنگره | /ن9ف4 274/3 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
نویسنده در مقدمه از سبب ورود کلمات می و معشوق و ساغر و ساقی در اشعار صوفیه و معنای سمبولیک گرفتن این کلمات سخن گفته است[۱]. او تصریح می‌کند که استفاده از کلمات مربوط به حرکات و حالات و سخنانی که در عشق مجازی متداول بوده، در مورد عشق حقیقی نیز برای بیان معانی مورد نظر صوفیان از دیرباز معمول گردید؛ زیرا این کلمات که به‌تدریج در اشعار و نوشته‌های آنان به‌کار گرفته شد، علاوه بر زیبایی بخشیدن به کلام، می‌توانست به‌عنوان وسیله بیان اشارات عاشقانه معنوی در قالب سخنان فریبا و آسان مورد استفاده قرار گیرد[۲].
سپس نگارش این فرهنگ را برای آشنایی و آگاهی از رمز و رموز اشعار صوفیان و عرفا دانسته است: «اکنون مجالی پیدا شد که در پاسخ سالکان طریق هدی که معانی تعبیرات عرفانی را از مدت‌ها قبل خواستار بودند، اصطلاحات اندام‌های تمثیلی محبوب و کلمات مربوط به می و میخانه و مجالس بزم و سماع و عشق و عاشق و معشوق را... تهیه و در اختیار آنان قرار دهم تا بدین‌وسیله درویشان به رموز و کیفیت اشعار صوفیان بهتر و بیشتر آگاهی یابند»[۳].
نویسنده آن‌گونه که خود گفته است، تفاسیر و توضیحات خود را نیز بر کتاب افزوده است: «در تدوین این اصطلاحات هر تعبیر که از دیگران بود، نامش ذکر شد و هرکجا تعبیری نبود یا تفسیر بهتری به نظر رسید، فقیر بر آن افزود»[۴].
شیوه نگارش فرهنگ بدین‌صورت است که پس از ذکر اصطلاح، معنای آن و گاه توضیحی چندکلمه‌ای و گاه چندسطری ارائه می‌شود. پس از آن معمولاً شاهدی از شعر از دواوین حافظ، عطار، عراقی و مانند آن و یا شاهد و توضیحی از «کشاف اصطلاحات الفنون»، «مشرب الأرواح»، «رسائل» خواجه عبدالله انصاری و مانند آن ذکر می‌شود. به گوینده یا مأخذ هریک نیز در انتهای آن در پرانتز اشاره شده است. در رابطه با برخی مآخذ، شماره جلد یا صفحه نیز ذکر گردیده است. دو فهرست جامع عناوین و اصطلاحات هشت جلد به‌ترتیب حروف الفبا در انتهای جلد هشتم ارائه شده است.
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.