دیوان ادیب صابر ترمذی
دیوان ادیب صابر ترمذی، مجموعه اشعار شهاب‌الدین صابر بن اسماعیل ادیب صابر ترمذی (احتمالا متوفی 542ق) است که با تصحیح محمدعلی ناصح، منتشر شده است.
| دیوان ادیب صابر ترمدی | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ادیب صابر، صابر بن اسماعیل (نويسنده) ناصح، محمدعلی (مصحح) |
| سال نشر | 13سده |
| چاپ | 0 |
| موضوع | شعر فارسی -- قرن 6ق |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | PIR4804 9د/ 1343 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان حاضر، دارای 3200 بیت، مشتمل بر قصیده، غزل، رباعی و ترکیب‌بند است[۱].
ادیب صابر از جمله شعرای سبک خراسانی است. ویژگی‌هایی که در سروده‌های او دیده می‌شود، در سروده‌های شاعران سده‌های ۵ و ۶ق و به‌ویژه شاعران خراسان به چشم می‌خورد. شعر او حاکی از آگاهی وی از مبادی ریاضی و فلسفه و تسلط به زبان و ادبیات تازی است. چنان‌که گاه مضمون برخی از اشعار فارسی را به تازی گفته و گاه برخی از مضامین اشعار عربی را به فارسی ترجمه کرده است[۲].
او در شعر خود از شعرای بزرگ عرب چون اخطل، اعشى، عجاج، ابوتمام و حتى از نحویانی چون زجاج، اخفش و ابوالاسود دئلی و بزرگانی چون خصیب و احنف یاد کرده و به تضمین شعری از متنبی پرداخته است[۳].
شعر ادیب از نظر لفظ، معنی و موضوع به سبک فرخی نزدیک است، جز آنکه تکلفاتی چون حذف الف و التزام ردیف‌های بلند و تقریباً نامتناسب، از لطافت سخن او می‌کاهد. او گاه به سبک منوچهری، عنصری، مسعود سعد، انوری و معزی نیز قصایدی دارد. وی در شعری، معزی و مسعود را بر خویش مقدم دانسته است[۴].
متن دیوان حاضر، با رعایت رسم‌الخط قدیمی، بدون مراعات ترتیب حروف تهجی است و متأسفانه موارد بدخوانی و ناخوانی، در متن دیوان، فراوان است. بسیاری از ابیات دیوان در اثر اشتباه قلم مصحح یا کاتب، از روی اصل نسخه ساقط شده است و در بسیاری از موارد دیگر، نسخه اساس با نسخه‌بدل، خلط شده و اشتباها مواردی از نسخه‌بدل در متن وارد شده است[۵].
ابیات زیر، قسمتی از اشعار دیوان می‌باشد:
| جور از این برکشیده ایوان است | کی برو مشتری و کیوان است | |
| دم سردی کی برکشد مردم | هم از این برکشیده ایوان است | |
| آدمی را ز دور این ایوان | جور انواع و رنج الوان است[۶] |
پانویس
منابع مقاله
- متن کتاب.
- میرانصاری، علی، «دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ اول، 1375.
- یلمه‌ها، احمدرضا، «نقد دیوان ادیب صابر ترمذی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، کتاب ماه ادبیات، آبان 1384- شماره 97.