قلقشندی، احمد بن علی
شهاب‌الدین احمد بن علی قلقشندى (756 - 821ق)، مشهور به ابن ابی‌غده، فقیه شافعی، مورخ، ادیب، شاعر مصری، دیوان‌سالار، مؤلف صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء
| نام | قلقشندی، احمد بن علی |
|---|---|
| نام‌های دیگر | قلقشندی، شهاب‌الدین احمد بن عبدالله
قلقشندی، ابوالعباس احمد بن عبدالله |
| نام پدر | عبدالله |
| متولد | 756ق |
| محل تولد | روستای قلقشند مصر |
| رحلت | 821 ق |
| اساتید | ابن ملقن |
| برخی آثار | صبح الأعشی فی صناعة الإنشاء |
| کد مؤلف | AUTHORCODE02182AUTHORCODE |
ولادت
شهاب‌الدین احمد بن علی بن احمد قلقشندی در سال 756 ق در قلقشند، یکی از روستاهای قلیبویه، در سه فرسنگی مصر در خانواده‌ای با ریشه‌ی عرب جنوبی، از تیره‌ی بادرین فزاره، منشعب از قیس بن عیلان چشم به جهان گشود. بنی فزاره، عشیره‌ی او، کمی پس از دوره‌ی فتوح و گشوده شدن مصر به دست مسلمانان در عصر خلیفه‌ی دوم به مصر مهاجرت کرده بودند.او در خانواده‌ای با ریشه‌ی عرب جنوبی، از تیره‌ی بادرین فزاره، منشعب از قیس بن عیلان چشم به جهان گشود. بنی فزاره، عشیره‌ی او، کمی پس از دوره‌ی فتوح و گشوده شدن مصر به دست مسلمانان در عصر خلیفه‌ی دوم به مصر مهاجرت کرده بودند.
تحصیلات
در قاهره پرورش یافت و در همان‌جا تحصیل را شروع كرده و سپس به اسكندریه رفت، در ادبیات و فقه شافعی سرآمد بود و در بلاغت و شعر مشهور گردید. قلقشندی به مدت سیزده سال به عنوان معلم و نویسنده کار کرد، در سال 778ق از شیخ سراج عمر بن ابی‌الحسن مشهور به ابن ملقن، فقیه اسکندریه، و برخی علمای دیگر مصر، اجازه افتا و تدریس در فقه شافعی را دریافت نمود.
به همین خاطر طلاب و دانشجویان برای یادگیری دانش نزد او می‌آمدند. فقه و علوم عربی را از او یاد می‌گرفتند و حدیث شریف را از او می‌شنیدند.
علم و توانمندی او سبب شد تا در روزگار سلطنت سلطان برقوق (801-784) در سال هفتصد و نود و یک به تصدی دیوان انشاء رسید، که جزء مهم‌ترین دیوان‌ها بود. وظیفهٔ آن نوشتن فرمان‌های حکومتی، نامه‌های رسمی و مکاتبات اداری بود که از سمت امیر به حکومت‌های محلی نوشته می‌شد و این دیوان ثبت آنها را به عهده داشت.
تصدی این منصب به قلقشندی امکان داد تا بتواند اثر بسیار مشهورش به نام صبح الاعشی را که در حقیقت، دائرة‌المعارف دیوان و تشکیلات سیاسی در عالم اسلام است، پایه‌ریزی کند.
روزگار وى، عصر شكوفایى دانش تاریخ، آن هم به صورت منظم است. در این دوره است كه برخى از بزرگ‌ترین مجموعه‌هاى تاریخى، مانند «تاریخ ابن خلدون»، «البدایة و النهایة» ابن كثیر، «تاریخ الاسلام» ذهبى و غیره نوشته مى‌شود.
وفات
وى در شب شنبه دهم جمادى الاَّخرۀ 821ق، در شصت و پنج سالگى وفات كرد.
آثار
كارهاى وى كه بیشتر ادبى و تاریخى است، عبارتند از:
- صبح الاعشى؛
- نهایة الارب فى معرفة انساب العرب؛
- مآثر الانافة؛
- حلیة الفضل و زینة الكرم فى المفاخرة بین السیف و القلم؛
- قلائد الجمان فى التعریف بقبایل عرب الزمان.