عید الغدیر
عيد الغدير، اثر منظوم بولس یوسف سلامه (1979-1903م)، ادیب مشهور مسیحی لبنانی در دوره معاصر است. هرچند، رخداد غدیر بخشی از آن را پوشش داده، به‌لحاظ اهمیتش، «عيد الغدير ملحمة العربية» نامیده شده است. شعر بولس، مهم‌ترین بخش‌های تاریخ اسلام و پیش از آن، از دوره جاهلیت تا پایان واقعه کربلا را در بر دارد.
| عید الغدیر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | سلامه، بولس (نويسنده) |
| ناشر | الشرکة العالمية للکتاب |
| مکان نشر | لبنان - بیروت |
| سال نشر | 1999م |
| چاپ | 2 |
| شابک | - |
| موضوع | اسلام - تاریخ - شعر عربی - قرن 20م. - شعر مذهبی عربی - قرن 20م. |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /ل17 ع9 4870 PJA |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
سلامه این «حماسه‌نامه» را به پیشنهاد «علامه عبدالله علایلی» و «سید عبدالحسین شرف‌الدین» در سال 1947م و پس از سه ماه تحقیق در منابع تاریخی، در سه ماه سروده است. انگیزه شاعر، زنده کردن روح حماسه و مقاومت در عرب عصر حاضر با تأسی به علی بن ابی‌طالب و حسین بن علی(ع) است. هرچند این دو از پیشوایان شیعه‌اند، سلامه برای دوری جستن از یک‌جانبه‌نگری، پژوهش تاریخی‌اش را از منابع معتبر اهل سنت برگرفته است[۱].
سلامه در این «حماسه‌نامه» از دوره جاهلیت آغاز کرده، اجداد پیامبر(ص) را وصف می‌کند. آنگاه به مولِد او و علی(ع) رسیده، رخدادهای دوران بعثت و هجرت، به‌ویژه رشادت‌های فرزند ابوطالب در نبردها را برمی‌شمرد. سلامه سپس، به نقطه عطف تاریخی اسلام (ماجرای سقیفه) می‌رسد و از حوادث این دوره از خلافت عثمان و رویارویی ابوذر غفاری با وی سخن می‌گوید. آنگاه به خلافت علی بن ابی‌طالب(ع) و نبردها و شهادت او می‌پردازد. اشعار بعدی او دوران معاویه و جانشین او یزید را پوشش داده، رویارویی حسین بن علی(ع) و واقعه کربلا تا کاروان اسیران و مجلس یزید را ترسیم می‌کند. شعر او با این دو بیت پایان می‌پذیرد: سفر خير الأنام من بعد طه ما رأی الكون مثلَهُ آدميّا يا سماءُ اشهَدِي و يا أرضُ قَرِّي و اخشَعِي، إنّنِي ذَكرتُ عَلِيّا[۲].
سلامه به شیوه کلاسیک، شعر سروده است. این اثر با بیش از 3500 بیت دارای گنجینه واژگانی قوی و پربار، نثری آکنده از غموض و تعقید (به‌ویژه در جاهایی که به حماسه و قهرمانی‌ها می‌پردازد)، با واژه‌های غریب و خشن و با بهره‌گیری گسترده از تشبیه، استعاره، جناس، وصف و به‌ویژه کنایه است. شعر او زیبا، با تعبیرهای دلکش، بیانی روان و عاطفه‌ای نیرومند است. سلامه از شاعران رمزگرای عرب و یکی از نامبُرداران مکتب شعری سمبولیسم است. سبک ملحمه، ویژه دوره معاصر است و شعری قصه‌گونه با هزاران بیت و در وزنی یکسان و با قافیه‌های متنوع در وصف قهرمانی‌های تاریخی و گاهی نیز «اسطوره‌ای» سروده شده است. سلامه سیر تاریخی ملحمه‌اش را با رعایت امانت و متعهدانه روایت می‌کند. حماسه، عاطفه و انتقام، فضای حاکم بر شعر او است و رخدادهای تاریخی در هر قصیده‌ای، نمایان است[۳].
ملحمه سلامه جایگاه مناسبی در ادب عربی یافته است. برخی دیگر از ویژگی‌های شعر او عبارتند از: بسنده نمودن به چند قهرمان اصلی و نامدار صدر اسلام، بی‌توجهی به جنبه‌های قدسی قهرمانان و ترسیم آنان در قالب انسان عادی که همت بلند و ایستادگی‌اش او را بر صدر نشانده است، به‌کار نگرفتن واژه‌های منقول تاریخی، ابراز احساسات باطنی به یک رخداد تاریخی و نه ثبت آن رخداد، پرداخت بی‌باکانه به آلودگی‌ها و ستم‌پیشگی‌های بنی‌اُمیه، توصیف سجایای قهرمانان با نقل زیبای نقش تاریخی آنان و پرهیز از وصف مستقیمشان[۴].
پانویس
منابع مقاله
- تصدیر متن کتاب.
- باوران‌پوری، مسعود، «بررسی تحلیلی واقعه غدیر خم در آیینه شعر بولس سلامه»، مطالعات متون اسلامی (پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی)، دوره 3، شماره 11، آذر 1397ش: