غريب القرآن و الشعر الجاهلي
غريب القرآن و الشعر الجاهلي، تألیف ادیب، داستان‌نویس و واژه‌شناس معاصر، محمد سعید قطاری (1928- زنده در 2018م)، فرهنگ‌نامه‌ای الفبایی است که معانی واژگان دشوار قرآنی را با بهره‌گیری از تفاسیر قرآن و اشعار دوران جاهلیت شرح می‌دهد.
| غريب القرآن و الشعر الجاهلي | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | قطاری، محمد سعید (نويسنده) |
| ناشر | عالم الکتب الحديث |
| مکان نشر | اردن - اربد |
| سال نشر | 1432ق - 2011م |
| چاپ | 1 |
| موضوع | قرآن - غرائب |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | BP82/3/ق74غ/ |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
هدف و روش
- نویسنده با اشاره به فصاحت و بلاغت زبان عربی و اینکه اگر آن را با زبان‌های دیگر مقایسه کنیم، برتری‌اش بر سایر زبان‌ها و چرایی برگزیده شدنش برای دین الهی و کتاب جاودانه قرآن، آشکار خواهد شد، افزوده است: کتاب زنده باید زبان زنده داشته باشد و این ویژگی در هیچ زبانی جز عربی نیست و... همه این مطالب در راه فهم قرآن و تدبر در معانی آن است[۱].
ساختار و محتوا
نویسنده در این اثر، بعد از مقدمه‌ای طولانی و سودمند در باب ارتباط شعر جاهلی با واژگان ناآشنای قرآن و اینکه «غريب القرآن غَرابة و ليست غُربة»[۲]؛ یعنی: «غریب در قرآن به معنای دوری از فرهنگ مردم نیست، بلکه به معنی ژرفا و بلندی معنای آن است»، افزوده است:
- و بلکه باید گفت: غریب القرآن، اعجاز فکری است و البته سایر واژگان قرآن نیز معجزه و اعجاز فکری است[۳] و بعد در متن اصلی اثرش، تعدادی از این کلمات نامأنوس را به‌ترتیب حروف تهجی توضیح داده است.
نمونه مباحث
- محمد سعید قطاری معنای «ابابیل» را با استفاده از اشعار «اعشی»، «امرؤالقیس» و 3 شاعر دیگر که اسامی آنها را نیاورده، توضیح داده است[۴].
- چون قرآن به زبان عربی نازل شده، «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيا لَعَلَّكمْ تَعْقِلُونَ» (یوسف: 2) و همچنین «... وَ هَٰذَا کتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيا...» (احقاف: 12)؛ یعنی با واژگان عربی نازل شده است؛ پس جای شگفتی نیست اگر واژه غریب را با شعر عربی معنا کنیم و یا برای تفسیر قرآنی که شگفتی‌هایش پایانی ندارد، از شعر جاهلی، شاهد بیاوریم[۵].
- قرآن، واژگان غریب نیز دارد و دانشوران باید آن را ژرف‌کاوی کنند تا به معانی دقیق و لطیفش برسند و تأثیر فوق‌العاده و اعجاز هنری و زیبایی‌شناختی آن را دریابند و به همین جهت، فیلیپ حتّی تصریح کرده است که شیوه قرآن، به اوج قله بلاغت بالا رفته است[۶].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.