ديوان فهمی استرآبادی

دیوان فهمی استرآبادی مجموعه اشعار فهمی استرآبادی (زنده تا 948ق)، از شعرای خوب قرن دهم هجری است که با تصحیح محمدحسین کرمی منتشر شده است.

ديوان فهمی استر آبادی
پدیدآوران	فهمی استر آبادی (نويسنده) كرمی، محمدحسين (مصحح) كرمی، محمدحسين (مقدمه‌نويس)
ناشر	مرکز پژوهشی ميراث مکتوب
مکان نشر	ایران - تهران
سال نشر	1389ش
چاپ	1
شابک	‎978-964-8700-93-0
موضوع	شعر فارسی - قرن 10ق.
زبان	فارسی
تعداد جلد	1
کد کنگره	‎‏/‎‏د‎‏9 6069 ‏PIR‎‏
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

در این دیوان، به ترتیب 1 ترجیع‌بند، 6 ترکیب‌بند، 389 غزل، 16 قطعه و 30 رباعی، آمده است که هریک از آنها در برسی تحولات تاریخی و سبک‌شناسانه شعر فارسی، بسیار پراهمیت است.

بسیاری از اشعار فهمی، به‌ویژه ترکیب‌بندها و غزل‌های او، نمونه اعلای سبک وقوع هستند، هرچند نام و اشعار این شاعر خوش‌ذوق، از ذهن و قلم پژوهشگران به‌دور مانده است. شعر او، زبانی زلال و صمیمی دارد، عاری از تکلفات بارد و بی‌ارزش که در عین حال، گاهی از صنایع زیبا و طبیعی، خالی نیست و در برخی از اشعار، به‌ویژه قصاید، از چاشنی آرایه‌های زیبای معنوی برخوردر است و دانش‌ها و مهارت‌های شاعر نیز گاهی در اشعارش، آشکار شده است.

برخی از ویژگی‌های شعر فهی، به شرح زیر می‌باشد:

1. ردیف‌داری اشعار: به جرئت می‌توان گفت که بیش از 90 درصد اشعار فهمی، مردّف است و گویی در نظر او، شعری که ردیف نداشته باشد، چیزی کم دارد. ردیف‌های اشعار او، اغلب کوتاه و معمولی است؛ اما گاهی نیز واژه‌های دشواری را برای ردیف شعر خود انتخاب کرده است، به عنوان مثال:

می‌رود یار و من خسته گرفتار مرض/ آن از آن دم که غم هجر شود یار مرض.

1. به کار بردن مصوت بلند «ای» به جای مصوت کوتاه، مانند:

عالمی دون بر قرار خود نمی‌آید دمی/ ظاهراً بر بیقراری یافته عالم قرار. «دست و گریبان» به جای «دست به گریبان»: دامن وصل خود از دست من خسته ربود/ باز با بخت سیه دست و گریبانم ساخت.

1. استفاده از مصدر جعلی «نزاکت» در معنی «نازکی»، مانند:

اگرچه پیرهنش هست همچو گل نازک/ ولی ز روی نزاکت نمی‌رسد به تنش.

1. کاربرد فراوان واژه «سگ»: در دیوان فهمی، صدها بار واژه «سگ» به کار رفته و او خود را سگ معشوق یا امام رضا(ع) و.. خوانده است، مانند:

زین سبب شاها که در عالم دعاگوی توام/ پادشاه عالمم، اما سگ کوی توام.

منابع مقاله

مقدمه کتاب.