دیوان رفیع‌الدین لنبانی
دیوان رفیع‌الدین لنبانی، مجموعه اشعار عبدالعزیز بن مسعود رفیع (رفیع‌الدین) لنبانی (احتمالا 550-630 تا 639ق) است که به اهتمام تقی بینش، منتشر شده است.
| دیوان رفیع الدین لنبانی (قرن ششم هجری) بر اساس نسخه مورخ 619 هجری و با مقابله دو نسخه خطی دیگر | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | رفیع لنبانی، عبدالعزیز بن مسعود (نويسنده) بینش، تقی (مصحح) |
| سال نشر | 1369ش |
| چاپ | 1 |
| موضوع | شعر فارسی - قرن 6ق. - عبدالعزيز بن مسعود، قرن 6ق. - سرگذشتنامه |
| زبان | فارسی |
| تعداد جلد | 1 |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
دیوان رفیع از لحاظ قالب‌های شعری و تعداد ابیات، مشتمل بر قصیده، قطعه و چند غزل کوتاه و تعدادی رباعی و ترکیب‌بند و در مجموع بالغ بر 1642 بیت است؛ 40 قطعه و قصیده: مشتمل بر 1351 بیت؛ 52 غزل یا تغزل: در مجموع 67 بیت؛ 50 رباعی: 100 بیت؛ 2 ترجیع‌بند و ترکیب‌بند: 135 بیت و ملحقات: 45 بیت. اما بنا به اقوال برخی از تذکرهنویسان، احتمال می‌رود که تعدادی از اشعار وی بر اثر حوادث ایام از میان رفته باشد[۱].
از لحاظ کیفیت، شعر لنبانی یکی از آخرین نمونه‌های سبک خراسانی و طلیعه سبکی است که به دست سعدی و حافظ به اوج کمال خود رسیده است؛ ازهمین‌رو، آثار حماسه و ناهمواری سبک خراسانی در شعر وی کمرنگتر می‌شود و بقایای واژگان خشن و مردانه شعرای خراسانی در تغزلات او جای خود را به لطافتی شاعرانه می‌بخشد و در نهایت به ایجاد شعری منسجم، استوار، فصیح و منطبق بر موازین رسمی ادب می‌انجامد[۲].
هنر و مهارت رفیع، بیشتر در سرودن قصیده است و قطعه‌های او عمدتاً متضمن تکرار سادهتر همان مضامینی است که در قصاید او آمده است. قصاید او غالباً با تغزل یا تشبیب آغاز می‌شود و مقدمه یا تشبیب این قصاید غالباً درباره «آمدن بهار، بیان اوصاف معشوق، توصیف آسمان شب، باد صبا، شکوه و گلایه از ایام فراق و هجران، تقبیح زال عشوهگر دهر و...» است، اما تعداد محدودی از این قصاید، بدون مقدمه است و از همان ابتدا به مدح و ستایش ممدوح می‌پردازد[۳].
موضوع اصلی قصاید لنبانی مدیحه است که عمدتاً با اغراق و مبالغهای تعمدی همراه می‌شود: هنوز گوی فلک در عدم همی گردید که او به دست جهان‌داری تو چوگان داد
تیغ تو چه برقی است که خورشید فلک را در معرکه پوشیده‌تر از جرم سها کرد[۴].
از میان انواع صور خیال، آنچه در شعر رفیع برجستگی بیشتری دارد، تشبیه، استعاره، تشخیص و در نهایت کنایه است. وی در آرایهمند کردن کلام خود از هیچ کوششی فروگذار نکرده است[۵].
منابع مقاله
کوپا، فاطمه، «سحبان ثانی: مضامین شعری و شیوه شاعری رفیع‌الدین لنبانی»، پایگاه مجلات تخصصی نور، پیک نور، زمستان 1384- شماره 12، به آدرس: https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/335836