الأموال (ابوعبید)
كتاب الأموال، نوشته ادیب، لغوی، محدّث و فقیه قرن سوم قمری، ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى (157-224ق)، نوشتاری فاخر و تأثیرگذار است که نظام مالی حکومت اسلامی را با تأکید بر «فیء»، «خمس»، «صدقه»، «فتوحات و غنیمت»، «اقطاع و احیاء» و «زکات» بیان می‌کند. ازآنجاکه نسخه‌ای از این اثر، قبلا به نام الأموال (قاسم بن سلام) معرفی شده است، امتیازات نسخه حاضر و برخی مطالب ناگفته بیان می‌شود.
| الأموال(ابوعبید، قاسم بن سلام) | |
|---|---|
 | |
| پدیدآوران | ابوعبید، قاسم بن سلام (نويسنده)
عماره، محمد (مقدمه نويس) عماره، محمد ( محقق) |
| ناشر | دار الشروق |
| مکان نشر | لبنان - بیروت ** مصر - قاهره |
| سال نشر | 1409ق - 1989م |
| چاپ | 1 |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| کد کنگره | /الف2الف8 230/2 BP |
| نورلایب | مطالعه و دانلود pdf |
تصحیح علمی
- محقق کتاب و مورخ مصری، محمد عماره (1931- 2020م)، کتاب حاضر را روشمند و عالمانه تصحیح کرده و از روشی نو و ترکیبی برای تحقیق آن بهره برده است؛ اسناد روایات را از متن آن جدا ساخته، ولی حذف نکرده، بلکه در پاورقی آورده است تا اقتصاددانان از متن اصلی به‌راحتی استفاده کنند[۱].
ارتباط با کتاب ابن زنجویه
- محمد عماره، تأکید کرده است: ابن زنجویه شاگرد ابوعبید قاسم بن سلام خزاعى است و بیشتر کتابش، الأموال (ابن زنجویه) را نقل و تکرار مطالب، مسائل و روایات و مأثورات استادش در «كتاب الأموال» تشکیل می‌دهد و اضافات و اختلافات اندکی در آن وجود دارد؛ به‌صورتی که محقق کتاب ابن زنجویه گفته است که او در این اثر، حدود 400 بار از ابوعبید نقل قول کرده است[۲].
ویژگی‌های کتاب ابوعبید
- محمد عماره، چند ویژگی برای کتاب حاضر ذکر کرده است:
- اولین اثر بزرگ در میراث فرهنگی اسلام است که اصول این فنّ را بیان می‌کند و آیات، احادیث، مأثورات، حوادث و مصادیق اموال در شریعت و دولت اسلامی و همچنین اجتهادهای فقهی مذاهب گوناگون را در این زمینه عرضه می‌کند.
- این کتاب، جامع‌ترین، شامل‌ترین و دقیق‌ترین اثر در مباحث مالی در فرهنگ اسلامی است و هیچ نظیری ندارد و در همه آثار علمی که بعد از آن آمده، تأثیر گذاشته است؛ به‌صورتی که آن آثار تکرار و گزارش اثر ابوعبید شمرده می‌شود، مگر در اندک مباحثی که مقتضای عصر این نویسندگان است.
- آنچه بر ارزش این کتاب می‌افزاید، روش ابوعبید است که به نقل روایت و بررسی سندی بسنده نمی‌کند، بلکه به فهم و درایت محتوای روایات نیز می‌پردازد و از عقلش برای فهم متون روایی استفاده می‌کند.
- همچنین ابوعبید افزون بر گزارش آرای فقیهان، خودش نیز به اجتهاد می‌پردازد و...[۳].
پانویس
منابع مقاله
مقدمه و متن کتاب.