غريب القرآن و الشعر الجاهلي

غريب القرآن و الشعر الجاهلي، تألیف ادیب، داستان‌نویس و واژه‌شناس معاصر، محمد سعید قطاری (1928- زنده در 2018م)، فرهنگ‌نامه‌ای الفبایی است که معانی واژگان دشوار قرآنی را با بهره‌گیری از تفاسیر قرآن و اشعار دوران جاهلیت شرح می‌دهد.

غريب القرآن و الشعر الجاهلي
پدیدآوران	قطاری، محمد سعید (نويسنده)
ناشر	عالم الکتب الحديث
مکان نشر	اردن - اربد
سال نشر	1432ق - 2011م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	1
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

هدف و روش

• نویسنده با اشاره به فصاحت و بلاغت زبان عربی و اینکه اگر آن را با زبان‌های دیگر مقایسه کنیم، برتری‌اش بر سایر زبان‌ها و چرایی برگزیده ‌شدنش برای دین الهی و کتاب جاودانه قرآن، آشکار خواهد شد، افزوده است: کتاب زنده باید زبان زنده داشته باشد و این ویژگی در هیچ زبانی جز عربی نیست و... همه این مطالب در راه فهم قرآن و تدبر در معانی آن است.

ساختار و محتوا

نویسنده در این اثر، بعد از مقدمه‌ای طولانی و سودمند در باب ارتباط شعر جاهلی با واژگان ناآشنای قرآن و اینکه «غريب القرآن غَرابة و ليست غُربة»؛ یعنی: «غریب در قرآن به معنای دوری از فرهنگ مردم نیست، بلکه به معنی ژرفا و بلندی معنای آن است»، افزوده است:

• و بلکه باید گفت: غریب القرآن، اعجاز فکری است و البته سایر واژگان قرآن نیز معجزه و اعجاز فکری است و بعد در متن اصلی اثرش، تعدادی از این کلمات نامأنوس را به‌ترتیب حروف تهجی توضیح داده است.

نمونه مباحث

• محمد سعید قطاری معنای «ابابیل» را با استفاده از اشعار «اعشی»، «امرؤالقیس» و 3 شاعر دیگر که اسامی آنها را نیاورده، توضیح داده است.
• چون قرآن به زبان عربی نازل شده، «إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِيا لَعَلَّكمْ تَعْقِلُونَ» (یوسف: 2) و همچنین «... وَ هَٰذَا کتَابٌ مُصَدِّقٌ لِسَانًا عَرَبِيا...» (احقاف: 12)؛ یعنی با واژگان عربی نازل شده است؛ پس جای شگفتی نیست اگر واژه غریب را با شعر عربی معنا کنیم و یا برای تفسیر قرآنی که شگفتی‌هایش پایانی ندارد، از شعر جاهلی، شاهد بیاوریم.
• قرآن، واژگان غریب نیز دارد و دانشوران باید آن را ژرف‌کاوی کنند تا به معانی دقیق و لطیفش برسند و تأثیر فوق‌العاده و اعجاز هنری و زیبایی‌شناختی آن را دریابند و به همین جهت، فیلیپ حتّی تصریح کرده است که شیوه قرآن، به اوج قله بلاغت بالا رفته است.

منابع مقاله

مقدمه و متن کتاب.