الزینة في الکلمات الإسلامیة العربیة

الزینة في الکلمات الإسلامية اثر ابوحاتم احمد بن حمدان رازی (متوفی 322ق)، كتابی است در اصطلاحات اسلامی كه غير منظم تدوين شده و با تحقیق حسین بن فیض‌الله همدانی یعبری حرازی، منتشر شده است.

الزینة في الکلمات الإسلامیة العربیة
پدیدآوران	ابو حاتم رازی، احمد بن حمدان (نويسنده) همدانی، حسین (مصحح)
ناشر	مرکز الدراسات و البحوث اليمني
مکان نشر	[بی جا] - [بی جا]
سال نشر	1415ق - 1994م
چاپ	1
زبان	عربی
تعداد جلد	2
کد کنگره	/الف2ز9 82/2 BP
نورلایب	مطالعه و دانلود pdf

کتاب حاضر، یکی از آثار لغوی اسماعیلیه می‌باشد که دارای شیوه خاصی بوده و با کتب لغوی دیگر، متفاوت است؛ زیرا مؤلف در آن، به بحث تطوری و تاریخی لغت از دوران جاهلی تا عصر اسلامی پرداخته و تغییری را که بر الفاظ وارده شده، بازگو کرده است و از این لحاظ، کتاب از اهمیت ویژه‌ای، برخوردار است.

ابوحاتم این کتاب را برای خدمت به دعات و مستجیبان مذهب اسماعیلی نوشته است و جنبه دینی و تعلیمی در آن، بسیار قوی است و اهمیت آن در زمینه مباحث لغوی، فراوان است و علاوه بر جنبه لغوی، در زمینه مصطلحات اسلامی نیز بسیار خوب بحث کرده است.

ابوحاتم در مقدمه نسبتاً طولانی کتاب، به برخی از مسائل مربوط به لغت پرداخته است و در همین مقدمه، از آن‌که می‌گوید: «فارسیان نیز پیامبری داشته‌اند و او را به فارسی کتابی بوده است»، به اهمیت و فضیلت زبان عربی بر دیگر زبان‌ها پرداخته و در همین مورد، فضیلت اسلام را بر دیگر ادیان، بیان کرده و می‌گوید: «زبان عربی، زبان قرآن و زبان رسول‌الله(ص) است».

شیوه ابوحاتم در این کتاب، همچون دیگر تصانیف و تآلیف که به ترتیب حروف تهجی می‌باشد، نیست؛ او روی‌هم‌رفته، کلماتی را که مورد بحث قرار داده، در چهار بخش، بیان کرده است: بخشی را به ذات الهی و اسماء و صفات خداوند، بخشی را به عالم و ظواهر طبیعت و بخشی را هم به انسان، اختصاص داده است. در یک بخش هم از رسالات دینی و به‌ویژه اسلام و عقاید مربوط به اسلام و آنچه که به عبادات و معاملات اسلامی، بستگی دارد، بحث می‌کند.

هدف ابوحاتم از تألیف کتاب، آن است که وی می‌خواسته آنچه که در نصوص دینی از الفاظ غریب وجود دارد، توضیح دهد و در واقع، یک نوع هدف مذهبی داشته، زیرا در کتاب خود، به بحث از فرق اسلامی هم پرداخته است.

منابع مقاله

علوی مقدم، سید محمد، «کتاب الزینة، اثر مشهور ابوحاتم رازی»، مطالعات اسلامی، بهار و تابستان 1356، شماره 22 و 23. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/55446